Banklar mijozlarga tovarlar va xizmatlarni sotib olish uchun iste’mol kreditlari beradi. Bu jismoniy shaxslar uchun kredit bo’lib, yuridik shaxslarga berilmaydi. Shuningdek, ushbu turkumga kredit uyushmalari, lombardlar va mikrokredit tashkilotlari tomonidan taqdim etiladigan iste’mol kreditlari kiradi. Ularning shartlari odatda o’xshash, ammo loyihalashda turli xil masalalar mavjud.

Toshkentda iste’mol krediti: qanday turlari bor?

Kreditlarni bir nechta shartlarga ko’ra ajratish mumkin:

• Maqsad – maqsadli va maqsadli bo’lmagan kreditlar o’rtasida farqlanadi. Agar siz qaysi mahsulot uchun pul kerakligini aniq bilsangiz, bank bilan hamkorlik qiladigan do’konga boring va tanlangan mahsulot uchun arizani joyida kreditorga topshiring. U pulni to’g’ridan-to’g’ri sotuvchiga o’tkazadi, xaridor tovarni oladi va keyin kreditor bilan hisob-kitob qiladi. Agar siz qarz olib, qayerga sarflanganligi haqida xabar bermasangiz, bu maqsadsiz kredit.
• Garov. Ko’pgina banklar mol-mulk yoki qimmatbaho narsalar bilan ta’minlangan iste’mol kreditini olishni taklif qilishadi. Ba’zi kreditorlar uchinchi tomondan qo’shimcha kafolat talab qiladi. Buyum garovga qo’yilganda, egasi uni sota olmaydi, hadya qila olmaydi yoki almashtira olmaydi. Ba’zida kafolatli kreditlar an’anaviy kreditlarga qaraganda arzonroqdir.
• Belgilangan muddatlar. MKO-lardan onlayn iste’mol krediti odatda 12 oygacha bo’lgan muddatga beriladi, banklar uchun odatiy muddat 1 yildan 5 yilgacha. Kredit muddati to’g’ridan-to’g’ri foiz stavkasiga, garov va kredit sug’urtasiga bo’lgan ehtiyojga ta’sir qiladi. Ro’yxatdan o’tishdan oldin ushbu fikrlarning barchasi aniqlanishi kerak.

Toshkent shahrida qanday shartlarda iste’mol kreditini olish mumkin?

Har bir moliya instituti o’z talablarini belgilaydi, ammo ba’zi talablar hamma uchun asosiy va majburiydir:

• Shaxsiy guvohnoma. MKO va lombardlar oddiyroq bo’lib, kredit olish uchun ariza berishda ular faqat qarz oluvchining shaxsi va yoshini tasdiqlovchi pasportni so’rashadi. Ba’zi tashkilotlar sizdan ikkinchi fotosurat hujjatini (masalan, haydovchilik guvohnomasi) yoki chet el pasportini taqdim etishingizni talab qilishi mumkin. Bu nima uchun kerak? Moliyaviy kompaniya bu boshqa birovning hujjatlaridan foydalanib kredit olishga urinayotgan firibgar emasligini shunday tushunadi. Pulni naqd yoki kartaga o’tkazish yo’li bilan olish mumkin – barchasi kreditorning shartlariga bog’liq.
• Daromadni tasdiqlang. Shaxsiy kredit olish uchun sizga minimal miqdordagi garov kerak bo’ladi. Siz bankka daromad sertifikatini olib kelishingiz kerak, MKO-ga siz shunchaki mablag’lar manbasini ko’rsatishingiz mumkin – stipendiya, ish haqi, pensiya, nafaqa, mulkni ijaraga berishdan olingan daromadlar va boshqalar. Sizning daromadingiz qanchalik yuqori bo’lsa, shuncha ko’p kredit olishingiz mumkin. Agar kafilni jalb qilish mumkin bo’lsa, shartlar yanada qulayroq bo’ladi.
• Kredit sug’urtasi. MKO iste’mol kreditini olish uchun onlayn ariza berishda sug’urta polisini talab qilishi mumkin va bank, albatta, kreditning qaytarilmasligi xavfini sug’urta qiladi. Sug’urta bank uchun kafolat bo’lib xizmat qiladi va u hamkorlikning yanada qulay shartlarini taklif qila oladi.

Kredit olish uchun ariza berishdan oldin, dangasa bo’lmang va kreditning barcha shartlarini o’qib chiqing, shunda siz nafaqat foiz stavkasi, balki boshqa talablar – jarimalar, muddatidan oldin to’lash imkoniyati haqida ham bilishingiz kerak. Shartlarda qo’shimcha xarajatlar yo’qligini tekshirib ko’ring – kartani chiqarish, SMS, notarial xizmatlar yoki yillik sug’urta.

Iste’mol kreditini qayerdan olishni tanlashda imkoniyatlaringizni tahlil qiling. Oylik to’lov miqdori daromadingizning 30% dan oshmasligi muhimdir. Shuningdek, byudjetga kutilmagan xarajatlar – davolanish, bolalarni o’qitish, rejadan tashqari ta’mirlashni kiritish maqsadga muvofiqdir.

Lombarddan qarz olishni ishonch bilan naq pul olishni qulay va tez yo‘llaridan biri deb aytish mumkin. Sizga kafillar, ko‘plab ma’lumotnomalar va boshqa hujjatlar kerak bo‘lmaydi. Naqd pul olish uchun sizga faqat pasport va garov evaziga berishni istayotgan narsa kerak bo‘ladi.

Va shu yerda savol tug‘iladi: kerakli summani olish uchun lombardga nimani aniq olib kelish kerak ? Eng yutuqli yo‘llardan biri bo‘lib, qimmatbaho metall va toshlardan yasalgan buyumlar hisoblanadi. Barcha zamonlarda tilla qadrlangan va uni odamlar juda yuqori baholaganlar.

Yaxshi lombardda Sizdan shaxsni tasdiqlovchi hujjatlarni talab qilishligi mumkin. Chunki bunday hujjatlar lombardga bila turib o‘g‘irlangan yoki soxta buyumlarni topshirishga uringan firibgarlarni qidirib topishga va buyumlarni o‘z hujjatlariga ko‘ra shaxsan qaytarib olishga yordam beradi. Firibgarga yo‘liqmaslik uchun Sizning ma’lumotlaringiz IIV ma’lumotlari bilan taqqoslanadi. Agar siz 18 yoshga to‘lmagan bo‘lsangiz, biror bir narsani hech qaysi lombardga topshirishni uddala olmaysiz.  Shuningdek qarz shartnomasi muddati yakunlanganligi to‘g‘risida xabardor qilish uchun sizdan aloqa telefon raqamingizni ko‘rsatish so‘raladi.

Lombard bilan shartnoma ikki nusxada ro‘yxatga olinadi. Birinchisi sizga, ikkinchisi lombardga beriladi. Shartnomani ikki tomon imzolaydi, shartnomada ular to‘g‘risida axborot ko‘rsatib o‘tiladi. Lombardlar tillani ixtisoslashgan do‘konlarga nisbatan past baholarda olishi ehtimol ko‘pchilikka ma’lumdir. Bunda sizni hech kim aldamaydi – chunki do‘konlar va zargarxonalar buyum narxiga nafaqat ishlatilgan materiallarni, balki do‘konning buyurtmasiga ko‘ra buyum ustida ishlagan zargarning ish haqqisini ham qo‘shishadi.  Lombardga esa zargarni ish haqqisini hisobga olish hech qanday ahamiyatga ega emas.

Lombard garovga qo‘yilgan mulkning butligiga javobgardir. Unda mijozlarning barcha buyumlarini shikastlanishi va yo‘qotilishidan himoya qiluvchi sug‘urta bo‘lishi shart. Agar sizning qimmatligingiz bilan biror narsa sodir bo‘lsa, siz tovon pulini olasiz.

Aytaylik, siz tasodifan uzoq vaqtdan beri ishlamayotgan va ta’mirga yaroqsiz bo‘lgan qarindoshingizni antikvar soatini topdingiz. Bunday buyumni o‘zingiz sotishingizni deyarli imkoni yo‘q. Ammo agar siz tillani lombardga qaytarmaslik sharti bilan topshirsangiz, yaxshigina summani olishingiz mumkin.

Lombardga taqinchoqlarni olib borishdan avval, siz uni aniq qaytarib olishingizga ishonch hosil qiling. Biroq ogoh bo‘ling – ko‘pincha lombardlar ushbu vaqtga kredit bo‘yicha katta bo‘lmagan foizlarni belgilashadi. Agar muddat oxiriga siz o‘z taqinchog‘ingizga olishga kelmasangiz, lombard qarz summasini qoplash uchun uni sotish huquqiga ega bo‘ladi.

Lombarda biror-bir narsani topshirishdan avval, birinchi navbatda durust va  batartib kompaniyanini tanlash kerak bo‘ladi. Sizga uch yildan ortiq faoliyat yuritayotgan va yirik lombardlar tarmog‘iga tegishli bo‘lgan lombardni tanlashni maslahat beramiz.

2021 yilda mikroqarz olishni istagida bo‘lganlarning soni 70%ga ortdi.  Mikrokreditlarning shartlari foydali bo‘lmaganligi uchun 20% atrofidagi mikroqarzlar muddatida so‘ndirilmayapti. Markaziy bank MKT faoliyatlariga faol aralashib, ularning ishini yanada shaffoflashtirmoqda. Xususan, mikrokreditlar bo‘yicha foizlar va penyalarni va yana boshqa qator cheklovlar joriy qilingan.

Qonunchilikka ko‘ra, kredit bo‘yicha ortiqcha to‘lov miqdori mikroqarzning 2 yuaravaridan ortiq bo‘lmasligi shart. Ushbuning qatoriga neustoyka (jarima va penyach) va ko‘rsatilgan maxsus xizmatlar uchun haq kiradi. Bunda Markaziy bank fozlarning miqdori bo‘yicha cheklovlar qo‘ymagan.  Ammo ba’zi mikrokredit tashkilotlari ilk qarzni, to‘g‘ri, oz miqdorda bo‘lsa ham, mutlaqo bepul asosda olish imkoniyatini bermoqdalar. Quyidalarga e’tiboringizni qarating:

1. Agar kompaniya nol’ % stavkasida kredit bergan bo‘lsa, haqiqatda ba’zi cheklovlar bo‘lishi mumkin. Tashkilot bunday foizda ideal kredit tarixiga ega bo‘lgan yoki, masalan, ish joyidan ma’lumot taqdim etilganda beradi. Qolgan barcha uchun amaldagi stavkalar qo‘llaniladi.
2. Kredit uzaytirilganda nol’ foizli stavka amal qilmay qoladi. Qarzni shartnomada ko‘rsatilgan kunda so‘ndirish kerak, undan oldinroq, lekin undan kechiktirmay, ham mumkin. Ushbu shart MKT kredit shartnomasida ko‘rsatib o‘tilishi shart. Bepul mikroqarz – bu yangi mijozlar uchun mukofotdir.

Hujjatlarni imzolashdan va mikroqarzni olishdan avval, foiz stavkasiga e’tibor qarating – u reklama materiallarida yoki mikrokredit tashkilot saytida ko‘rsatilgandan yuqori yoki, aksincha, past bo‘lishi mumkin. Agar keyinchalik MKT reklama bannerida ko‘rsatilganidan yuqori foiz stavkada sizga qarz beriganligini bilib qolsangiz, o‘zingizdan tashqari, allakimni ayblashdan ma’no qolmaydi.

Qarz shartnomada siz ko‘rgan summa, sizning hisobingizga to‘liq hajmda kelishi shart. Qarzni to‘liq so‘ndirish uchun qancha summa to‘lashingiz kerakligiga diqqatingizni albatta qarating.  U ikki-uch omillardan iborat bo‘ladi.

• mikrokredit “tanasi” – sizning kartangizga kelgan summa;
• qarz mablag‘laridan haqiqatda foydalangan kunlar uchun foizlar summasi;
• kredit rasmiylashtirilishi uchun vositachilik haqqi. Bunday vositachilikni oluvchi kreditlarni soni juda kam. Lekin ular bor. Yig‘im to‘lanishi zarurligi to‘g‘risidagi shart shartnomada ko‘rsatilishi shart. Agar u yo‘q bo‘lsa – qarz oluvchi uni to‘lashi shart emas.

Qarz to‘liq yoki qisman muddatidan oldin to‘langanda, so‘ndirilishi lozim bo‘lgan summa kamaytirish tomonga hisob-kitob qilinishi shart. Jumladan, qarz shartnomasiga ko‘ra to‘lanadigan foizlarning miqdori o‘zgarishi shart.

Yangigina mashinani har kim ham bir yo‘la to‘lov bilan sotib ololmaydi. Ko‘p hollarda bunday xaridni qilish maqsadida avtomobil’ sotib olish bank yoki mikrokredit tashkilotidan qarz olishga to‘g‘ri keladi. Lekin bunday holda maqsadli kredit yoki naqd puldagi kreditning qaysi biri foydaliroqligini o‘ylab ko‘rishga arziydi. Keling,mazkur masalani tushunib olamiz va ushbu variantlarning ijobiy va manfiy tomonlarini ko‘rib chiqamiz.

Avtokredit va iste’mol krediti o‘rtasidagi farq nimadan iborat ? Bunday turdagi qarzlarni tasniflashdan boshlaymiz. Ulardan birinichisini (avtokreditni) maqsadli kreditlar sirasiga kiritish kerak. Bu shuni anglatadiki, qarz oluvchi bankdan faqat transport vositasini xarid qilishdan  uchun ssudani olish huquqiga egaligi bildiradi. Bu yangi yoki ishlatilgan mashina bo‘lishi mumkin, lekin uni avtokreditlash dasturi bo‘yicha bank-kreditor bilan hamkorlik munosabatlarida bo‘lgan dilerlarning salonlaridan xarid qilish mumkin.

Maqsadli avtokreditni naqd puldagi kreditga nisbatan asosiy afzalliklarini belgilab olamiz:

         kichik foiz stavkalar;

         qarz rasmiylashtirishni qulayligi;

         chegirmalarni mavjudligi;

         hamkor-banklardan qiziqarli takliflar.

Avtomobil’ olish uchun kredit, Siz xarid qilayotgan transport vositasini garovga qo‘yishni nazarda tutadi. Binobarin, banklar qarzni o‘z vaqtida so‘ndirishilishini garov bilan ta’minlab olishadi, shuning uchun ham ular odatdagi foiz stavkalardan pastrog‘ini taklif etishadi (avtokreditga nisbatan naqd puldagi kreditlarga ular o‘rtacha 5-7%ga yuqori).

Avtokreditning iste’mol kreditidan farqlari.

Asosan, kreditlarning bunday turlaridagi farq bank tomonidan taqdim etilgan qarzning maqsadliligidan iborat. Avtokreditlash dasturi bo‘yicha faqat transport vositasini va faqat rasmiy dilerdan xarid qilish qilish mumkin. Avtokreditdan farqli o‘laroq iste’mol krediti har qanday narsani, shu jumladan avtomobil’ni sotib olish imkonini beradi. Buning ustiga iste’mol kreditida sotuvchi kim bo‘lishi to‘g‘risida talablar yo‘q: avtoni qo‘ldan yoki salondan sotib olishingiz mumkin. Iste’mol kreditining foiz stavkasi bo‘yicha to‘xtalsak, u avtokreditlash dasturiga nisbatan unchalik foydali emas.

Iste’mol qarzlarini qulayligi qator sabablardan iborat. Ular sirasiga quyidagilar kiradi:

• mablag‘lardan o‘z hohishiga ko‘ra foydalanish mumkin;
• dastlabki badal va garov sharti yo‘q;
• sug‘urta majburiy hisoblanmaydi;
• hohlagan joyga sarflaysiz.

Iste’mol kreditini olayotganda qarz oluvchibankka mablag‘larni u qayoqqa sarflashi to‘g‘risida hisobot bermasligi kerak. Agar kredit summasi yo‘l qo‘ysa, nafaqat avtomobilni xarid qilish mumkin.

Avtomobilni xarid qilish bo‘yicha kreditlashni turini yakuniy tanlash avtomobil’ xaridini maqsadlariga bog‘liq. Agar Siz rasmiy diler orqali yangi mashinani KASKO bilan sotib olishni rejalashtirayotgan bo‘lsangiz, naqd puldagi kreditdan ko‘ra avtokreditni rasmiylashtirganingiz ma’qul. Agar siz yaroqda bo‘lgan avtomobilni hohlagan joydan sotib olishni mo‘ljallayotgan bo‘lsangiz, unda iste’mol kreditini ko‘rib chiqing.

Oilangiz aʼzolaringiz yoki oʼzingizni sogʼligʼi toʼgʼrisida soʼz borganda, shoshilinch tibbiy yordam, jarrohlik yoki shifoxonaga yotqizish boʼladimi, bunga darhol eʼtibor qaratish  va eng yaxshi parvarish kerak boʼladi.

Tibbiy xizmatlar narxi oshib borayotgan bir vaqtda, Siz uchun davolanish uchun qarzga qaerdan pul olish mumkinligi toʼgʼrisida bilish juda muhimdir. Sizga qanday qilib imkon qadar qarzga pul olishni aytib beramiz.

Davolanish uchun qarzga pul olishni 2 ta varianti mavjud.

1 variant

MKTdan davolanish uchun qarz

MKTlar minimal talablar bilan soddalashtirilgan tarzda qarzni rasmiylashtirishlari mumkin:

• qarzni rasmiylashtirish chogʼida, banklar tomonidan, qoidaga koʼra soʼraladigan keragidan ortiq hujjatlar talab etilmaydi;
• qarz oluvchini toʼlov qobiliyatini va kredit tarixini baholashda soddalashtirilgan metodikani qoʼllanadi;
• qarz berish toʼgʼrisida qaror imkon qadar tez chiqariladi, zarur hujjatlar imzolangandan keyin pul beriladi;
• garovsiz va kafilsiz sodda tartibda pul olish.

2 variant

Bankdan davolanish uchun kredit

Davolanish uchun kreditni bevosita bankdan ham olish mumkin. Biroq, bunday turdagi kreditni kam sonli banklar berayotganligi va hozirgi kunda ularning soni oʼntadan ham ortiq emasligini yodda tutish kerak.

Bankdan davolanish maqsadida kredit olish uchun, odatdagi hujjatlar toʼplamidan tashqari analiz, muolaja jarayoni, dori-darmonlar va  sarflanadigan materiallar bahosi, bevosita muolaja, jarrohlik aralashuv, reabilitatsiya va shu kabilarni oʼz ichiga olgan klinikaning toʼlov hujjatlarini taqdim etish talab etiladi.

Shu bilan birga, banklar bemorga nisbatan uning qarindoshi boʼlgan qarz oluvchilarga koʼproq ijobiy qarashadi: bunday holatda, bu odam kasallikni choʼzilishi oqibatida toʼlov qobiliyatini yoʼqotmasligi hisobiga mablagʼlarni oʼz vaqtida qaytarish imkoniyatini oshiradi.

Аgar potentsial qarz oluvchi bankning doimiy mijozi sanalsa, benuqson kredit tarixi va yaxshi moliyaviy holatga ega boʼlsa, unda uni kredit olish boʼyicha imkoniyatlari  sezilarli darajada oshadi.

Naqd kredit olasizmi yoki onlayn tarzdami? Bu savolga aniq javob berishning iloji yo’q. Ba’zi hayotiy vaziyatlarda faqat naqd pul kerak bo’ladi: karta to’lovlari ishlamaydi, Internet yo’q, onlayn to’lovlarda muammo bor. Ko’pgina moliyaviy korxonalar naqd pul kreditlarini taklif qilishadi. Buni qaerda, qanday sharoitlarda qilish mumkin – bu haqda keyinroq gaplashamiz.

Naqd pul krediti: taqdim etish shartlari.

Siz bank, lombard yoki mikromoliya tashkilotidan naqd pul kreditini olishingiz mumkin. Ularning har birida ro’yxatdan o’tish shartlari sezilarli darajada farq qiladi:

1. Bank. Naqd kredit olish uchun ariza berish, siz ijobiy kredit tarixi va daromadingizni rasman tasdiqlash qobiliyatiga ega bo’lgan mavjud qarz oluvchi bo’lishingiz kerak. Agar siz birinchi marta qarz olayotgan bo’lsangiz, kredit reytingingiz tushirilgan, sizning daromadingiz norasmiy – bankdan ijobiy javob olish ehtimoli nolga yaqin.
2. Lombard. Rasmiy daromadsiz naqd pul kreditini lombardda olish mumkin. Siz qimmatbaho buyum garoviga ega bo’lishingiz muhim – maishiy texnika, mo’yna, zargarlik buyumlari, qimmatli qog’ozlar, professional ish asboblari. Muhim: lombard hech qachon mulkni haqiqiy bozor qiymatida baholamaydi; siz ishonishingiz mumkin bo’lgan maksimal miqdor garov narxining 60%-70% ni tashkil qiladi. Kredit to’lanmagan taqdirda, lombard keyinchalik sotish uchun garovni olishga haqli.
3. MKO. Ko’pgina mikrokredit kompaniyalari allaqachon onlayn sohaga o’tgan, ammo O’zbekistonda naqd pulda kredit olishni taklif qilayotganlar ham bor. Siz kattalar fuqarosi sifatida pasportingizni, JShShIR(PINFL)-ni ko’rsatish orqali pul olishingiz mumkin. Sizga mobil telefon raqami va hisobdagi ijobiy yoki nol balansga ega bo’lgan har qanday bankning ishlaydigan to’lov kartasi kerak.

Yuqoridagi tashkilotlarga qo’shimcha ravishda siz xususiy kreditordan kredit olishingiz mumkin. Xususiy kreditorlar naqd pul kreditlarini juda yuqori foiz stavkalarida beradilar, ular ko’pincha noqonuniy faoliyat yuritadilar va ular bilan hamkorlik qilish istalmagan.

O‘zbekistonda qanday maqsadlarda naqd kredit olish mumkin?

MCO bilan bog’lanish orqali siz maqsadli bo’lmagan kreditga murojaat qilishingiz mumkin. Bu shuni anglatadiki, qarz beruvchi qarz oluvchining qanday maqsadda qarz olishini aniqlamaydi. Mikrokredit quyidagi maqsadlarda olinishi mumkin:

• ta’mirlash;
• kommunal xizmatlarni to’lash;
• ijara haqini to’lash;
• o`qish;
• davolash uchun;
• boshqa bank yoki MKOda kreditlarini to’lash.

Talabalar, nafaqaxo’rlar, kredit tarixi yomon bo’lgan qarz oluvchilar, tug’ruq ta’tilidagi onalar, ro’yxatdan o’tmagan, ishsiz yoki norasmiy ish bilan band bo’lgan shaxslar daromadini tasdiqlovchi hujjatsiz naqd pul kreditiga murojaat qilishlari mumkin. Kredit nol kredit reytingiga ega bo’lgan asosiy qarz oluvchilarga beriladi.

Kreditni naqd pulda qanday to’lash kerak?

MKO bilan hamkorlik qilganda, kredit bir miqdorda to’lanishini tushunish kerak: asosiy qarz + foiz. Oylik to’lovlarni amalga oshirish shart emas. Odatda, MKO bir nechta to’lov usullarini taklif qiladi:

• Tashkilot sayti. Ba’zi MKO-larda siz ro’yxatdan o’tishingiz va shaxsiy hisobingizga kirishingiz mumkin bo’lgan rasmiy resurs mavjud. Kartani ulash va anketani to’ldirish orqali siz bank xizmatlari uchun ortiqcha to’lovsiz kreditni to’g’ridan-to’g’ri naqd pulda to’lashingiz mumkin.
• Terminallar. Odatda siz kredit shartnomasi raqamini, tafsilotlarini, jo’natuvchining to’liq ismini va to’lov miqdorini kiritishingiz kerak. Ba’zan maqsad va boshqa ma’lumotlarni ko’rsatish kerak.
• Bank kassasi yoki pochta bo’limi. Oxirgi kunni kutmaslik muhim, chunki ba’zi hollarda to’lov uch kun ichida hisoblanishi mumkin va bu kechikish xavfini tug’diradi. Kassirga barcha ma’lumotlarni to’liq taqdim etish muhimdir.O‘zbekistonda kreditni uchinchi tomon tashkilotida naqd pulda to‘lashda barcha chek va kvitansiyalarni saqlashni unutmang.

Jismoniy shaxslar uchun avtokredit – bu mashinaga yillab pul yeg`masdan, hoziroq olishning eng qulay usuli. Mashina uchun tejashga urinishda siz inflyatsiyaga duch kelishingiz mumkin, bu sizning jamg’armalaringizni «yeb qo’yadi». Kredit rasmiylashtirish uchun ariza topshirib, hozirda mashina haydash va bir necha yil davomida teng bo‘lib to‘lash foydaliroqdir.

Toshkentdagi iste’mol krediti va avtokredit o’rtasidagi farq nima?

Avtomobil krediti – bu o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’lgan maqsadli kredit turi:

• Garov. Xarid qilingan mashina garov sifatida xizmat qiladi. Bank oldidagi qarzingizni to’lamaguningizcha, mashinani sotish/hayriya/almashtirish mumkin emas. Agar qarz oluvchi kreditni to’lashni to’xtatsa yoki to’lovlarni muntazam ravishda kechiktira boshlasa, bank avtomobilni olish huquqiga ega.
• Maqsad. Bankdan avtokredit olish transport vositasini sotib olish uchun maxsus qarz mablag’larini berishni o’z ichiga oladi. Deyarli har doim bank to’g’ridan-to’g’ri sotuvchiga pul o’tkazadi. Agar qarz oluvchiga mablag’ berilgan bo’lsa, ular faqat mashina sotib olishga sarflanishi kerak. Agar xarajatlar ko’zda tutilmagan bo’lsa, qarz beruvchi shartnomada ko’rsatilgan muddatdan oldin foizlar bilan birga butun kreditni yopishni talab qilishga haqli.
•    Maxsus so’rov. Ko’pincha jismoniy shaxslarga avtokreditlar ma’lum bir dastur uchun beriladi: faqat ma’lum bir mamlakatda ishlab chiqarilgan, ma’lum bir marka yoki modeldagi yangi avtomobil uchun. Agar qarz oluvchi dastur shartlariga mos kelmaydigan avtomobilni tanlasa, kredit tasdiqlanmasligi yoki boshqa shartlar taklif qilinishi mumkin.
• Sug’urta. Deyarli 100% hollarda, transport vositasi uchun kredit olishda sug’urta qilish kerak – to’liq kompleks sug’urta. Bu bankka baxtsiz hodisa yoki o’g’irlik holatlarida xarajatlarni minimallashtirish imkonini beradi.Ba’zan banklar sug’urta narxini umumiy kredit miqdoriga kiritishni taklif qilishadi. Bunday holda, kredit bo’yicha ortiqcha to’lov yuqoriroq bo’ladi, chunki foizlar siyosat narxiga ham undiriladi.

O’zbekistonda qayerdan avtokredit olish mumkin?

Mashina sotib olish uchun bank yoki avtosalonga murojaat qilishingiz mumkin. Bankdan qarz olish:

• Bank bilan hamkorlik qilib, istalgan avtosalonga borishingiz mumkin.
• Bitimni yakunlashdan oldin, bankning litsenziyasi borligiga ishonch hosil qiling.
• Barcha shartlarni o’qing, qanday jarimalar yoki kechikish to’lovlari nazarda tutilganligini, jismoniy shaxslar uchun avtokreditni muddatidan oldin to’lash mumkinmi, «kredit ta’tillari» bormi, bank komissiyasining miqdori qancha ekanligini bilib oling.
• Barcha hujjatlarni tayyorlang. Odatda, butun ro’yxat bankning saytida joylashtirilgan. Standart to’plam: pasport, haydovchilik guvohnomasi, qarz oluvchining ariza shakli, daromadni tasdiqlovchi hujjat, kafilning mavjudligi. Agar qo’shimcha daromadingiz bo’lsa – yarim kunlik ish, mulkni ijaraga berish, buni ham ko’rsatish lozim.
• Bank bilan iloji boricha halol bo’ling. Agar sizda o’tgan kreditlar yoki boshqa «xatoliklar» bo’yicha kechikishlar bo’lsa, bu haqda bizga xabar bering. Kredit tarixingizni tekshirganda, bank buni bilib oladi va u darhol kreditni rad etadi.
• Tasdiqlangandan so’ng, agar bank ushbu turdagi avtokreditga ruxsat bersa, avtosalonda yoki o’zingizdan avtomobil tanlang. Naqd pulsiz to’lov usuli va sotuvchi tafsilotlari ko’rsatilganligiga ishonch hosil qiling.
• Shundan so’ng bank bilan shartnoma tuziladi, sug’urta beriladi.
• Bank pulni sotuvchiga o’tkazadi va avtomobilni topshirish va qabul qilish dalolatnomasi tuziladi.

Avtosalonda kredit olish uchun ariza berish:

• Avtosalon qaysi banklar bilan hamkorlik qilayotgani va jismoniy shaxslarga avtokredit olish uchun maslahatchi bilan maslahatlashib olishingiz kerak.
• Hujjatlarni olib keling. Ko’pincha talab qilinadigan hujjatlar bank bilan bir xil.
• Ilova ma’qullangandan so’ng, dastlabki shartlar o’zgarganligini tekshiring.
• Agar hamma narsa yaxshi bo’lsa, siz dastlabki to’lovni amalga oshirishingiz va sug’urta qilishingiz mumkin.
• Kredit shartnomasi va avtomobilni qabul qilish sertifikatini imzolang.