Ko‘chmas mulk garovi asosida kredit olish tartibi - shartlari va rasmiylashtirilishi
+998 78 113-22-72

Du-Ju 09:00 - 18:00

Oʻzbek Oʻzbek
Bosh sahifa / Foydali / Ko‘chmas mulkni garovga qo‘yib kredit olish qanday amalga oshiriladi?

Ko‘chmas mulkni garovga qo‘yib kredit olish qanday amalga oshiriladi?

O‘qish vaqti 9 daqiqa
Ko‘chmas mulkni garovga qo‘yib kredit olish qanday amalga oshiriladi?

Mundarija

    O‘zbekistonda ko‘chmas mulk garovi krediti 2025: to‘liq qo‘llanma

    Ko‘chmas mulk garovi asosida kredit olish O‘zbekistonda yirik mablag‘ jalb qilishning eng ishonchli usullaridan biri bo‘lib qolmoqda. 2025-yilda ushbu moliyaviy vosita jarayonlarni raqamlashtirish va yangi davlat tashabbuslari tufayli yanada qulayroq bo‘ldi. Ushbu qo‘llanma sizga bunday kredit olishning barcha nozik jihatlarini tushunishga yordam beradi – bank tanlashdan tortib shartnoma imzolashgacha.

    Ko‘chmas mulk garovi krediti mohiyati va uning 2025-yildagi o‘rni

    Ko‘chmas mulk garovi krediti – bu kvartiralar, uylar, yer uchastkalari yoki tijorat ko‘chmas mulklari egalariga o‘z mulklarini sotmasdan bank yoki mikromoliya tashkilotidan pul mablag‘larini olish imkonini beruvchi maxsus moliyaviy mahsulotdir. Ko‘chmas mulk kredit bo‘yicha ta’minot vazifasini bajaradi, bu esa kreditor uchun xatarlarni sezilarli darajada kamaytiradi va qarz oluvchi uchun yanada qulay shart-sharoitlarni ochadi.

    2025-yilda ushbu vositaning mashhurligi, ayniqsa, biznes uchun aylanma mablag‘larga muhtoj bo‘lgan tadbirkorlar va yirik xaridlar, ta’lim yoki davolanish uchun mablag‘ talab qiladigan jismoniy shaxslar orasida o‘sishda davom etadi. O‘zbekistonda ko‘chmas mulk garovi asosida kreditlash bozori sezilarli o‘zgarishlarga duch keldi: raqamlashtirish tufayli tartib-qoidalar soddalashdi, turli moliya institutlaridan takliflar ko‘paydi va davlat tashabbuslari bunday kreditlarni aholi uchun yanada qulayroq qildi.

    Garovga olinadigan ko‘chmas mulk turlari va baholash xususiyatlari

    O‘zbekiston banklari va XMIlari garovga har xil turdagi ko‘chmas mulkni qabul qiladi, ularning har biri o‘ziga xos baholash xususiyatlari va talablariga ega. Yuqori likvidlilik va barqaror bozor qiymati tufayli turar-joy binolari – kvartiralar va xususiy uylar eng ko‘p talab qilinadi. Yer uchastkalari, ayniqsa istiqbolli hududlarda joylashgan yoki tijorat maqsadlarida foydalanishga mo‘ljallangan yer uchastkalari ham garov sifatida talabga ega. Tijorat ko‘chmas mulki – ofis binolari, omborlar, ishlab chiqarish binolari va savdo maydonlari biznes egalariga o‘z biznesini rivojlantirish uchun katta miqdordagi mablag‘larni olish imkonini beradi.

    Garovga qo‘yilgan ko‘chmas mulkka qo‘yiladigan asosiy talablar quyidagilardan iborat: yuridik jihatdan sof bo‘lishi, ya’ni yuklamalar, xatlashlar, sud nizolari va boshqa huquqiy muammolar bo‘lmasligi kerak. Mulkning holati uning qiymatini baholashda muhim rol o‘ynaydi – banklar yaxshi texnik holatdagi, kapital ta’mirlashni talab qilmaydigan obyektlarni afzal ko‘radilar. Joylashuv ko‘chmas mulkning likvidligiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi – yaxshi infratuzilma va transport qulayligiga ega rivojlangan hududlardagi obyektlar yuqori baholanadi.

    Ko‘chmas mulkni baholash jarayoni odatda bank tomonidan akkreditatsiyadan o‘tgan mustaqil baholovchilar yoki moliya tashkilotining o‘z mutaxassislari tomonidan amalga oshiriladi. Baholash obyektning murakkabligi va mutaxassislarning bandligiga qarab 1 kundan 3 ish kunigacha davom etadi. Baholashning yakuniy summasi tumandagi o‘xshash obyektlarning bozor qiymatiga, ko‘chmas mulkning likvidligiga, uning texnik holatiga va hududni rivojlantirish istiqbollariga bog‘liq. Banklar odatda ko‘chmas mulk bahosining 60-80 foizigacha kredit beradilar, bu esa ularni bozorda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan o‘zgarishlardan himoya qiladi.

    Ko‘chmas mulk garovi asosida kredit olishning bosqichma-bosqich algoritmi

    1-qadam: Kreditorni tanlash – birinchi va eng muhim bosqichlardan biri. Banklar va mikromoliya tashkilotlari takliflarini sinchkovlik bilan taqqoslash eng maqbul shartlarni topish imkonini beradi. O‘zbekiston Markaziy bankining amaldagi litsenziyasiga ega bo‘lgan tekshirilgan tashkilotlarga alohida e’tibor qaratish lozim, bu ularning faoliyati ishonchliligi va qonuniyligini kafolatlaydi.
    2-qadam: Hujjatlarni oldindan hisoblash va to‘plash diqqat va puxta tayyorgarlikni talab qiladi. Qarz oluvchi va ko‘chmas mulk egasining pasporti, mulkka bo‘lgan huquqni belgilovchi hujjatlar (oldi-sotdi, hadya shartnomasi, meros to‘g‘risidagi guvohnoma), kadastr pasporti, YERRdan yuklamalar yo‘qligi to‘g‘risidagi ko‘chirma, jismoniy shaxslar uchun daromadlar to‘g‘risidagi ma’lumotnomalar yoki biznes uchun moliyaviy hisobotlarni o‘z ichiga olgan to‘liq hujjatlar to‘plamini yig‘ish kerak.

    3-qadam: Ariza topshirish banklarning rasmiy veb-saytlari, my.gov.uz davlat xizmatlari portali orqali onlayn yoki moliya tashkilotlari bo‘limlarida oflayn tarzda amalga oshirilishi mumkin. Onlayn arizalar tezroq ko‘rib chiqiladi – odatda 1-2 ish kuni ichida, oflayn arizalarni ko‘rib chiqish esa 5 ish kunigacha davom etishi mumkin.

    4-qadam: Garovni baholash va hujjatlarni tekshirish ariza oldindan ma’qullangandan so‘ng amalga oshiriladi. Bank ko‘chmas mulkni tekshirish uchun mustaqil baholovchini tayinlaydi yoki o‘z mutaxassisini yuboradi. Baholash narxi obyektning turi va murakkabligiga qarab 100 ming so‘mdan 500 ming so‘mgacha bo‘lishi mumkin. Shu bilan birga, bankning xavfsizlik xizmati taqdim etilgan hujjatlarning haqiqiyligi va huquqiy xavf-xatarlarning yo‘qligini tekshiradi.

    5-qadam: Shartnomani tasdiqlash va imzolash – pulni olishdan oldingi yakuniy bosqich. Baholash va hujjatlarni tekshirishning ijobiy natijalaridan so‘ng bank kreditlashning yakuniy shartlarini tasdiqlaydi va shartnoma tayyorlaydi. Imzolashdan oldin shartnomaning barcha shartlarini diqqat bilan o‘rganish juda muhim – foiz stavkasi, to‘lov jadvali, kechiktirganlik uchun jarima sanksiyalari va muddatidan oldin to‘lash shartlariga alohida e’tibor qaratish lozim.

    6-qadam: Pulni olish kredit shartnomasi va garov shartnomasi imzolangandan hamda garov tegishli davlat organlarida ro‘yxatdan o‘tkazilgandan so‘ng amalga oshiriladi. Mablag‘lar qarz oluvchining bank kartasiga, uning hisob raqamiga o‘tkazilishi yoki moliya tashkilotining siyosati va kredit miqdoriga qarab bank kassasi orqali naqd pul shaklida berilishi mumkin.

    O‘zbekistonning yetakchi banklarida kreditlash shartlari (2025-y.)

    O‘zbekistonda ko‘chmas mulk garoviga beriladigan kreditlar bo‘yicha foiz stavkalari milliy valyutada yillik 17 foizdan 32 foizgacha o‘zgarib turadi. Muayyan stavka bir necha omillarga bog‘liq: kredit miqdori (yirik qarzlar odatda pastroq stavkalarga ega), kreditlash muddati (uzoq muddatli kreditlar yuqori stavkalarga ega bo‘lishi mumkin), ko‘chmas mulk turi (tijorat ko‘chmas mulki ko‘pincha turar-joyga qaraganda yuqori stavkalarga ega) va qarz oluvchining kredit tarixi (benuqson kredit tarixi minimal stavkalarga da’vo qilish imkonini beradi).

    Sifatli likvidli ko‘chmas mulk uchun kredit summalari 1-2 milliard so‘mgacha yetishi mumkin, minimal limitlar esa odatda 50-100 million so‘mdan boshlanadi. Bunday kreditlarni qaytarish muddatlari bozordagi eng uzoq muddatlardan biri hisoblanadi – 15-20 yilgacha, bu esa qarz oluvchilarga o‘rtacha oylik to‘lovlarga umid qilish imkonini beradi.

    Bank nomi Dastur maks. summa Stavka (yillik) Muddati Xususiyatlar
    InfinBANK Ipoteka-2025 2 mlrd so‘m 6 foizdan 20 yoshgacha Yosh oilalar uchun qulay shartlar
    Moliya vazirligi Davlat dasturi 1,5 mlrd so‘m 16.5-17.5% 15 yoshgacha Kichik biznesni dastaklash
    Xalq banki Standart 1 mlrd so‘m 18% dan boshlab 10 yilgacha Tezkor tekshiruv
    Kapitalbank Investor 1,2 mlrd so‘m 17% dan boshlab 12 yoshgacha Tijorat ko‘chmas mulki uchun

    2025-yilning eng jozibador dasturlari orasida birinchi navbatda yosh oilalar va yangi qurilgan uylardan uy-joy sotib olish uchun mo‘ljallangan yillik 6 foizdan boshlanadigan InfinBANKning «Ipoteka-2025» dasturi ajralib turadi. Moliya vazirligi ko‘magidagi davlat dasturlari tijorat ko‘chmas mulki garovi ostida moliyalashtirishga muhtoj bo‘lgan kichik va o‘rta biznes uchun 16,5-17,5 foiz oralig‘idagi stavkalarni taklif etadi. Xalq banki va Kapitalbank mos ravishda investitsiya ko‘chmas mulki uchun arizalarni tez ko‘rib chiqadigan standart dasturlar va ixtisoslashtirilgan mahsulotlarni taklif etadi.

    Garov krediti olishda to‘lov qobiliyatini baholash va kredit tarixi

    Zamonaviy O‘zbekiston banklari qarz oluvchilarning to‘lov qobiliyatini baholashda rasmiy daromadlarni an’anaviy tahlil qilishdan tashqari yangi yondashuvlarni qo‘llamoqdalar. Moliyaviy muassasalar endi nafaqat potensial mijozning shaxsiy daromadini, balki butun oilaning, shu jumladan er yoki xotinning, shuningdek, kafillarning umumiy daromadini ham hisobga oladi. Bunday kompleks yondashuv qarz oluvchining real moliyaviy imkoniyatlarini yanada xolisona baholash va kredit mablag‘larini qaytarmaslik xatarlarini kamaytirish imkonini beradi.

    O‘zini o‘zi band qilgan fuqarolar va rasmiy tasdiqlangan daromadi bo‘lmagan shaxslar uchun banklar moliyaviy ishonchlilikni baholashning muqobil usullarini ishlab chiqdi. Kredit tashkilotlari so‘nggi 6-12 oy ichida bank kartalari bo‘yicha aylanmalarni, kommunal to‘lovlar tarixini va aliment to‘lovlarining muntazamligini sinchkovlik bilan tahlil qilmoqda. Ushbu ma’lumotlar an’anaviy daromad ma’lumotnomalari bo‘lmagan taqdirda ham qarz oluvchining moliyaviy intizomi to‘g‘risida to‘liq tasavvur hosil qilishga yordam beradi.

    Kredit tarixi ko‘chmas mulk garovi asosida kredit olish uchun arizani ma’qullashda muhim rol o‘ynaydi. O‘zbekistonning har bir fuqarosi kredit tarixini bir yilda bir marta my.gov.uz davlat xizmatlari portali orqali bepul tekshirishi mumkin. Kredit hisobotining muntazam monitoringi bankning qaroriga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan xato va noaniqliklarni o‘z vaqtida aniqlash imkonini beradi. Kredit tarixini yaxshilash izchil ishlarni talab qiladi: barcha mavjud majburiyatlarni o‘z vaqtida to‘lash, to‘lovlarni kechiktirmaslik va kredit yukining oqilona darajasini saqlab qolish.

    Ko‘chmas mulk garovi va xavfsizlik choralari orqali kredit olish xavfi

    Ko‘chmas mulk garovi ostida kreditni rasmiylashtirishda asosiy xavf – qarzni uzoq vaqt to‘lamagan taqdirda garovga qo‘yilgan mulkni yo‘qotish ehtimoli. Agar qarz oluvchi to‘lovlar jadvalini muntazam ravishda buzsa va kredit shartnomasi bo‘yicha o‘z majburiyatlarini bajarmasa, banklar undiruvni garov narsasiga qaratishga qonuniy haqli. Garovga qo‘yilgan ko‘chmas mulkni sotish jarayoni odatda bir necha oy davom etadi va sud instansiyalari orqali amalga oshiriladi.

    Yashirin komissiyalar va qo‘shimcha to‘lovlar kreditning umumiy qiymatini sezilarli darajada oshirishi mumkin. Sug‘urta badallari, ko‘chmas mulkni mustaqil baholash uchun to‘lov, hisob yuritish uchun komissiya – bu xarajatlarning barchasi ko‘pincha kreditlash shartlari bilan dastlabki tanishishda e’lon qilinmaydi. Shartnomani imzolashdan oldin, barcha tegishli xarajatlarni o‘z ichiga olgan va ortiqcha to‘lov haqida haqiqiy tasavvur beradigan kreditning to‘liq qiymatini (PSK) aniqlashtirish shart.

    Kredit shartnomasini diqqat bilan o‘rganish kelajakda yoqimsiz kutilmagan hodisalardan qochishga yordam beradi. To‘lovlarni kechiktirganlik uchun jarima sanksiyalari, kreditni muddatidan oldin qaytarish shartlari va foiz stavkasini o‘zgartirish tartibi to‘g‘risidagi bo‘limlarga alohida e’tibor qaratish lozim. Ba’zi banklar kreditni muddatidan oldin to‘lash uchun qo‘shimcha to‘lovlar joriy etadi yoki kredit berishning dastlabki oylarida bunday imkoniyatni cheklaydi.

    Har qanday moliyaviy xizmatlarni olishda firibgarlik xavfi dolzarbligicha qolmoqda. Faqat litsenziyaga ega banklar va mikromoliya tashkilotlari bilan ishlang, O‘zbekiston Markaziy bankining amaldagi litsenziyasi mavjudligini tekshiring. Zarurat bo‘lmasa, hech qachon hujjatlarning asl nusxalarini uchinchi shaxslarga bermang va hujjatlarni taqdim etish zarur bo‘lganda, ulardan foydalanish maqsadi to‘g‘risida belgi qo‘ying.

    Ko‘chmas mulk garovi o‘rniga muqobil kredit variantlari

    Mikroqarzlar va iste’mol kreditlari o‘z ko‘chmas mulklarini xavf ostiga qo‘yishga tayyor bo‘lmaganlar uchun maqbul muqobil hisoblanadi. Ushbu moliyaviy mahsulotlar kamroq – odatda 100 million so‘mgacha mablag‘ olish uchun mo‘ljallangan, biroq rasmiylashtirish muddati sezilarli darajada tezroq, ya’ni 1 dan 3 ish kunigacha bo‘lishi bilan ajralib turadi. Bunday qarorlarning asosiy kamchiligi foiz stavkalarining yuqoriligi, ya’ni yillik 36-42 foizni tashkil etishi va aksariyat hollarda garov ta’minoti talab etilmasligidir.

    Yangi ko‘chmas mulk sotib olish uchun ipoteka krediti, agar asosiy maqsad pul olish emas, balki uy-joy sotib olish bo‘lsa, optimal yechim bo‘lishi mumkin. O‘zbekistondagi zamonaviy ipoteka dasturlari 20 yilgacha bo‘lgan muddatga yillik 14 foizdan 22 foizgacha bo‘lgan stavkalarni taklif qiladi, bunda sotib olingan ko‘chmas mulk avtomatik ravishda kredit garoviga aylanadi. Bunday yondashuv uy-joy masalasini mavjud ko‘chmas mulkni garovga qo‘ymasdan hal qilish imkonini beradi.

    Uy-joy ijarasi va ko‘chmas mulkni kreditga sotib olishni moliyaviy taqqoslash hozirgi bozor sharoitida oqilona qaror qabul qilishga yordam beradi. Uzoq muddatli istiqbolda uy-joyni sotib olish odatda ijaraga olishdan ko‘ra foydaliroq bo‘ladi, ayniqsa O‘zbekistonda ko‘chmas mulk narxlarining har yili 15-25 foizga oshishini hisobga olsak. Biroq, ijara katta moslashuvchanlik va harakatchanlikni ta’minlaydi, boshlang‘ich to‘lovni talab qilmaydi va sezilarli moliyaviy resurslarni bog‘lamaydi.

    Kredit turi maks. summa Stavka, % yil. Muddati Talablar
    Ko‘chmas mulk garovi ostida 2 mlrd so‘m 17-32% 20 yoshgacha Garov, daromadni tasdiqlash
    Iste’mol krediti 100 mln so‘m 28-42% 5 yilgacha Daromadni tasdiqlash
    Ipoteka 1,5 mlrd so‘m 14-22% 20 yoshgacha Boshlang‘ich to‘lov 15-30%

    Yodda tuting, ko‘chmas mulk garovi krediti jiddiy moliyaviy majburiyat bo‘lib, mas’uliyatli yondashuvni talab qiladi. Kredit bo‘yicha muntazam to‘lovlar oila umumiy daromadining 40 foizidan oshmasligi kerak va 3-6 oylik to‘lovlar miqdoridagi moliyaviy xavfsizlik yostig‘ining mavjudligi ehtimoliy vaqtinchalik qiyinchiliklarni mol-mulkni yo‘qotish xavfisiz yengib o‘tishga yordam beradi.

     

    Author logo

    Sizni qiziqtirishi mumkin

    Bank yoki MKT – naqd pulda kreditni qaysi biridan olgan ma’qul?
    14.04.2025
    2 daqiqa

    Bank yoki MKT – naqd pulda kreditni qaysi biridan olgan ma’qul?

    Iste’mol kreditlash bozorida uzoq vaqtlardan beri banklar hukmronlik qilib kelishgan. Raqobatchilari yo‘qligi sababli, ular yetakchi mavqelarga ega bo‘lishgan.  Hozir  ham, katta tajriba va yirik kapitalga ega bo‘lganliklari uchun banklar boshqa kredit tashkilotlaridan ajralib turibdi. Bugungi kunda jismoniy shaxslar bilan ishlaydigan va ularga qarz beradigan ko‘plab boshqa firmalar bor.

    Hozirda mikrokredit tashkilotlar mijozlarga qarzlar bo‘yicha yaxshi shartlarni taklif qilib, banklar bilan faol raqobatga kirishishmoqda. Bank krediti bahosi MKTga mikroqarzidan biroz pastroq, ammo hamma ham bankdan kredit olishni uddalay olmaydi. Banklar qarz oluvchini to‘lov layoqatini baholash masalasiga juda qattiq yondoshadilar va ko‘pincha kredit berishni rad etadilar. Statistikaga ko‘ra, qarz berishni MKTlar 10 tadan 3-4 tasini, banklar 10tadan 1 tasini ma’qullashadi.

    Bank uchun qarz oluvchini tekshirish – chuqur va uzoq ishdir. Banklar ko‘pincha ish joyidan va daromad to‘g‘risidagi ma’lumotnomalarni taqdim etishni so‘rashadi. Banklar ham yirik summalarni berishadi, biroq ko‘pincha garovga qo‘yilgan ko‘char, ko‘chmas mulk yoki kafillik ostida.

    Bugungi kunda mikrokredit tashkilotlari – kredit bozorining to‘la huquqli ishtirokchilari bo‘lib, qonuniy faoliyat yuritadilar va qiyin moliyaviy vaziyatda tezkor yordam berishga tayyordirlar.

    Bankdan kredit olishdan farqli o‘laroq mikroqarzni olish ancha oson. Lekin, agar muddati o‘tishiga yo‘l qo‘ysangiz, bunday qarzdorlikni so‘ndirish qiyinroq kechadi. Muddati o‘tganda qarz foizlar, jarimalar va penyalar hisobiga tez ortishni boshlaydi. Shuni unutmangki, agar mikroqarzni katta bo‘lmagan muddatga olsangiz va o‘z vaqtida so‘ndirib borsangiz, u sizning foydangizga ishlaydi.  Uni qanchalik tez so‘ndirsangiz, hamyoningizdan shunchalik kam pul ishlatishingizga to‘g‘ri keldi.

    Batafsil
    Kredit tarixi nima? Bu nimaga ta’sir qiladi?
    02.08.2024
    3 daqiqa

    Kredit tarixi nima? Bu nimaga ta’sir qiladi?

    Kredit tarixi – qarz oluvchining ma’lum bir davr uchun barcha qarz majburiyatlarining «iqtibos» (ko’pincha u 10 yildan oshmaydi). Yomon kredit tarixi buzilgan obro’ga o’xshaydi, bunday «yuk» bilan kredit olish juda qiyin. Kredit tarixi banklar, mikrokredit tashkilotlari va kredit beruvchi boshqa moliya tashkilotlarini qiziqtiradi.

    Kredit tarixingizni qanday tuzatish kerak?

    Kredit berish tarixini qayta yozishning iloji yo’qligini tushunish muhimdir va barcha kechikishlar, jarimalar va kam to’lovlar hujjatlarda saqlanib qoladi. Kelajakda obro’ingizni buzmaslik uchun kechikishdan qochish kerak. Agar siz hozir jiddiy sabablarga ko’ra oylik to’lovni to’lay olmasligingizni tushunsangiz: ishni yo’qotish, kasallik, tabiiy ofat uyni vayron qilgan bo’lsa, bu darhol qarz beruvchi bilan muhokama qilinishi kerak.

    Ko’pgina banklar va mikromoliya tashkilotlari ongli qarz oluvchini yarim yo’lda kutib olishadi va muammoning mumkin bo’lgan yechimini taklif qiladilar:

    • Qarzni bir muddat «muzlatish». Bir muncha vaqt qarz oluvchi to’lovlarni amalga oshirmaydi, faqat foizlarni o’tkazadi.
    • Qayta tuzilish. Mavjud foiz stavkasining pasayishi yoki boshqa imtiyozlar.
    • Kreditlash. Yomon kredit tarixining oldini olish uchun bank eskisini yopish uchun mijozga yanada yumshoqroq shartlarda yangi kredit beradi.

    Yomon kredit tarixiga ega bo’lgan kredit olish sizning obro’ingizga putur yetkazmaslikka harakat qilishdan ko’ra qiyinroqdir. Agar sizning kredit reytingingiz pasaytirilgan bo’lsa, siz kreditorni barqarorligingizga ishontirishingiz kerak:

    • to’lov qobiliyatini tasdiqlovchi hujjatlarni ko’rsatish – daromad, ko’chmas mulk yoki avtomobilga egalik huquqi, qimmatli qog’ozlarga egalik huquqi, qo’shimcha foyda manbalari;
    • to’lanmagan taqdirda qarzni to’lashga tayyor bo’lgan kafilni olib kelish.

    Yomon kredit tarixini tuzatish qiyin, ammo mumkin:

    • MKO bilan bog’laning va qisqa muddatga kichik miqdorga dastlabki mikroqarz olish uchun ariza bering. Ketma-ket bir nechta kreditlarni o’z vaqtida berib, to’lab, o’z omadingizni sinab ko’rishingiz va kattaroq miqdorda qarz olishingiz mumkin.
    • Bank mahsulotlarining faol foydalanuvchisi bo’lish. Kredit tarixingiz buzilganmi yoki hali ham kredit tarixingiz yo’qmi, muhim emas, bir bank bilan uzoq vaqt hamkorlik qilib, qo’shimcha ball olishingiz mumkin. Masalan, depozit qo’ying, muntazam ravishda karta hisobvarag’idan foydalaning, ish haqi oling, yuridik shaxs sifatida joriy hisob raqamini oching.

    Noto’g’ri yomon kredit tarixi – nima qilish kerak?

    Qarz oluvchi har doim ham buzilgan obro’ uchun aybdor emas:

    • Ro’yxatga olish kitobida xatolik paydo bo’lishi mumkin. Ba’zida tizim muvaffaqiyatsizlikka uchraydi va kelajakdagi qarz oluvchi noto’g’ri boshqa birovning qarzlari bilan «mukofotlanadi». Nima qilishim kerak? Mas’ul organlarga murojaat qiling, so’rov yuboring va rasmiy tasdiqni oling.
    • Hujjatlar o’g’irlangan va kredit berilgan. Afsuski, kredit tarixiga ega bo’lmagan odam to’satdan kimdandir qarzdor ekanligini bilib qolishi odatiy voqea. Bunday holda, darhol huquqni muhofaza qilish organlariga murojaat qiling.
    • Qarz yopilgan va ma’lumot ko’rsatilmaydi. Kreditni to’laganingizdan so’ng, har doim bankdan sertifikat so’rang va uni olgandan so’ng uni cheklar va cheklar bilan birga saqlang. Ba’zida kreditni to’lash haqidagi ma’lumotni yangilash uchun uzoq vaqt talab etiladi va qarzdor noto’g’ri qarzdorlarda ko’rsatiladi.

    Yomon kredit tarixi, ochiq qarzlar va to’lanmagan qarzlar bilan siz MCO bilan bog’lanishingiz mumkin. Bunday kompaniyalar ularni talabalar, pensionerlar, harbiy xizmatchilar, kam ta’minlangan fuqarolar, nogiron fuqarolar, yosh oilalar va homiladorlik va tug’ish ta’tilidagi onalarga ham beradi.

    Siz har qanday ehtiyoj uchun yomon kredit tarixi bilan kredit olishingiz mumkin: kommunal xizmatlarni to’lash, ta’lim, ijaraga olingan uy-joy yoki qarzni to’lash.

    Batafsil
    Kredit bor, pul esa yo‘q. Nima qilish kerak ?
    30.07.2024
    2 daqiqa

    Kredit bor, pul esa yo‘q. Nima qilish kerak ?

    Ba’zan, odamlar kredit olgandan keyin, uni to‘lash imkoniyati yo‘q bo‘lganda, nima qilish to‘g‘risida o‘ylab ham o‘tirmaydilar. Eng boshida bunday holat yuzaga kelmaydigandek tuyuladi. Biroq, aslida, turli xil vaziyatlar ro‘y berishi mumkin,  shuning uchun biz sizga kredit borligi, pul yo‘qligida nimalar bo‘lishini hozirni o‘zida tushunib olishni maslahat beramiz.

    Eng avvalo, bank bilan kreditni qanday to‘lash kerakligi to‘g‘risida kelishib oling. Asosiy qoida: yashirinmasdan, kreditni o‘zi yo‘qolishi yoki Siz haqingizd unutishlarini kutmasdan, bankni birinchi bo‘lib xabardor qiling.

    Agar Sizga bankdan qo‘ng‘iroq qilishmayotgan bo‘lsa, bu sizning qarzingiz to‘g‘risida unutib yuborishdi degani emas. Aksincha, foizlar hisoblanmoqda, qarz summasi ortmoqda, sizning kredit tarixingiz yomonlashmoqda.

    Bundan tashqari, ko‘plab banklar o‘z shartnomalarida qarz oluvchi, o‘zini moliyaviy holati yomonlashganda, darhol bu haqda xabar berishga majburligini ko‘rsatib o‘tadilar.  Bu esa, Siz to‘lamasangiz va bu haqda kreditorni xabardor qilmasangiz, Siz shartnomani buzayotganligingizni anglatadi.

    Bank bilan nima to‘g‘risida kelishish mumkin:

    • to‘lov muddatini kechiktirish,
    • qarzni restrukturizasiya qilish to‘g‘risida.

    Kreditni qaysi muddatlarda to‘la olishingiz haqida o‘ylab ko‘ring va bu haqda bankni xabardor qiling. Bank qaror qabul qilishi uchun siz majburiyatlaringiz bo‘yicha qachon to‘lov qila olishingizni bilishi kerak.

    1. Eskisini yopish uchun yana bir marta qarz olish kerakmi?

    Deyarli har bir holatda bu qaror muvaffaqqiyatsizlikka uchraydi. Eng avvalo, endi Sizda bir bankda kredit bor, va boshqasi esa sizga kredit bermasligi mumkin. Yoki berganda ham, yangi kredit bo‘yicha yuqori foiz stavka belgilanadi. Agar siz vahima ostda eskilarini to‘lash uchun yangi kreditlarni olib tashlasangiz, qarz botqog‘iga botib qolasiz.

    1. Meni ishdan bo’shatishdi va men kasalman. Qonun meni himoya qiladimi?

    Agar sizda ipoteka krediti bo’lsa, uning to’lovlari muntazam ravishda oilaviy byudjetning katta qismini egallaydi, qonun sizga kechiktirishni – ipoteka ta’tilini berish huquqini beradi. Ammo bunday ta’tillar kredit shartnomasining amal qilish muddati davomida faqat bir marta ruxsat etiladi va ularning eng uzoq muddati – olti oy.

    Boshqa kreditlar, hatto eng og’ir omon qolish va nogironlik stsenariylarida ham hech qanday imtiyozlar bermaydi. Bunday holda, barcha xavflar sizga tushadi. Bunday holatda sizga faqat sug’urta yordam berishi mumkin. Shu sababli, kredit shartnomasini imzolashdan oldin, kreditning qaytarilmasligi xavfidan sug’urta shartnomasini tuzishingizni qat’iy tavsiya qilamiz.

    1. To’lamaganim uchun jarimaga tortiladimi?

    Qarzni o’z vaqtida to’lamaganlik uchun bank penya yoki foizlar undirishi mumkin. Jinoiy jazo faqat firibgarlik holatlarida yuzaga kelishi mumkin.

    1. Agar men hali ham qarzni to’lay olmasam, nima kutishim kerak?

    Bank sud tartibida pul talab qilish huquqiga ega. Shu bilan birga, sud sizning joriy moliyaviy ahvolingizni hisobga oladi va sizga kreditni to’lash uchun yumshoq shartlarni belgilashi mumkin, masalan, qarzni bo’lib-bo’lib to’lash.

    Batafsil
    Avtomobil bilan garovga olingan kredit. Afzalliklari va kamchiliklari.
    30.07.2024
    3 daqiqa

    Avtomobil bilan garovga olingan kredit. Afzalliklari va kamchiliklari.

    Avtokredit – bu vositachilarsiz katta miqdordagi mablag’ni olishning qulay usuli. Bitimning asosiy afzalliklaridan biri bu foiz stavkasini pasaytirishdir. Mashina qarz beruvchiga garovga qo’yilgan bo’lsa-da, qarz oluvchi transport vositasidan shaxsiy ehtiyojlari uchun foydalanishni davom ettirishi mumkinligini tushunish muhimdir. Avtomobil qanchalik qimmat va yangi bo’lsa, past foiz stavkasida katta summani olish imkoniyati shunchalik yuqori bo’ladi.

    Avtomobil garovi bilan qanday qilib kredit olish mumkin?

    Kafolatlangan kredit olish imkoniyati (Toshkent) quyidagi majburiyatlarni nazarda tutadi:

    • qarz mablag’lari miqdori avtomobilning taxminiy qiymatining 50% dan oshmaydi;
    • banklarda o’rtacha foiz stavkasi yiliga 24-30%, MKO-larda esa 40% ni tashkil qiladi;
    • kredit shartnomasi 5 yilgacha muddatga tuziladi;
    • qarz oluvchining hayoti va sog’lig’ini, shuningdek garovni majburiy sug’urta qilish;

    Avtomobil garovi bilan kredit olish uchun ariza berishda qarz oluvchiga qo’yiladigan asosiy talablar:

    • O‘zbekiston fuqarosining pasporti.
    • Avtomobil uchun hujjatlar.

    Agar qarz oluvchi kredit mablag’larini to’lashda muammolarga duch kelgan bo’lsa: kechiktirilgan to’lovlar, jarimalar, yomon kredit tarixi bo’lsa, bank avtomobil garovi bilan kredit berishdan bosh tortishi mumkin. Qarzga olingan mablag’larni berish 21 yoshdan 65 yoshgacha bo’lgan fuqarolar uchun mo’ljallangan. Yosh/katta qarz oluvchilarga yuqori foiz stavkalari qo’yiladi yoki umuman rad etiladi.

    Avtomobil garovi bilan qayerdan kredit olish va unga qanday murojaat qilish kerak?

    Siz bankdan yoki jismoniy shaxslardan avtomobil garovi bilan kredit olishingiz mumkin. Bankda ro’yxatdan o’tish xavfsizroq va arzonroq usuldir.

    Ro’yxatdan o’tish qanday ishlaydi:

    1. Avtomobil garovi bilan kredit berishga tayyor bankni tanlang.
    2. Shartlarni o’qing va onlayn kredit arizasini to’ldiring.
    3. Moliyaviy muassasaning xodimi kelajakdagi qarz oluvchi bilan bog’lanadi va hamkorlik shartlari haqida gapiradi: foiz stavkasi, sug’urta, kredit miqdori va boshqa xususiyatlar.
    4. Agar qaror ijobiy bo’lsa, qarz beruvchi va qarz oluvchi o’rtasida shartnoma tuziladi.

    Kredit to’lanayotganda, qarz oluvchining transport vositasiga taqiq qo’yiladi: mashinani sotish, sovg’a qilish yoki almashtirish mumkin emas.

    Avtomobil kafolatlangan kredit: ijobiy va salbiy tomonlari

    Dastur, har qanday mahsulot/xizmat kabi, o’zining kuchli va zaif tomonlariga ega.

    Asosiy afzalliklari:

    • Tez qaror – hujjatlarning to’liq paketini taqdim etsangiz, javob 1-2 kun ichida keladi.
    • Egalik huquqi qarz oluvchiga beriladi, bank avtomobilga egalik qilmaydi.
    • Kredit tarixi nol bo’lgan qarz oluvchilar uchun javob beradi – garov ishonchli kafolat bo’lib xizmat qiladi.
    • Minimal hujjatlar to’plami. Avtomobil garovi bilan kredit olish uchun siz faqat daromadni tasdiqlovchi hujjatni oldindan taqdim etishingiz kerak.
    • Maqsadli bo’lmagan kreditlash. Pul sizning shaxsiy xohishingizga ko’ra ishlatilishi mumkin.

    Kafolatlangan avtokreditning kamchiliklari (Toshkent):

    • Qarz oluvchi kredit muddati davomida avtomobilni to’liq tasarruf eta olmaydi – sovg’a qilish/almashtirish/sotish.
    • Agar shartnomaga ko’ra, bank shartnoma muddati tugagunga qadar avtomashinani qaytarib olsa, mashinadan foydalanish mumkin emas.
    • O’z vaqtida to’lanmagan/kechiktirilgan/qarz bo’lgan taqdirda, kreditor garovni olib, kimoshdi savdosiga qo’yishga haqli.
    • Avtomobildan tijorat maqsadlarida foydalanish mumkin emas – yuk tashish, taksi xizmatlari.

    Agar avtomobil bilan garovga olingan kreditning amal qilish muddatida avtomobil o’g’irlangan yoki baxtsiz hodisa yuz bergan bo’lsa, bank bitim shartlarini qayta ko’rib chiqishi va foiz stavkasini oshirishi mumkin.

    Hamkorlik shartnomasini imzolashdan oldin barcha xavflarni ko’rib chiqing. Qaror o’ylangan va muvozanatli bo’lishi kerak hamda oylik to’lov sizning umumiy oylik daromadingizning 30-35 % danoshmasligi kerak.

    Batafsil
    O‘zbekistonda favqulodda vaziyatda kartaga pulni qanday tez olish mumkin
    19.08.2025
    7 daqiqa

    O‘zbekistonda favqulodda vaziyatda kartaga pulni qanday tez olish mumkin

    O‘zbekistonda favqulodda vaziyatda kartaga qanday qilib tezda pul olish mumkin

    Favqulodda moliyaviy vaziyat har bir kishi bilan yuz berishi mumkin. Zudlik bilan pul kerak bo‘lganda, barcha mavjud variantlarni bilish muhim. O‘zbekistonda pul o‘tkazmalari va tezkor kreditlar tizimi jadal sur’atlar bilan rivojlanib, muhim paytlar uchun tobora ko‘proq yechimlar taklif etmoqda.

    1. O‘zbekistondagi bank kartalarining joriy holati

    Tinchlik xaritalari ishlamayapti

    2022-yil sentyabr oyidan boshlab Rossiyaning MIR kartalariga O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatish to‘xtatildi. Xalqaro sanksiyalar operatsiyalarning to‘liq bloklanishiga olib keldi. To‘lovga uringaningizda, terminallar va bankomatlar xatolik xabarlarini chiqaradi. Hatto ilgari ushbu kartalarni qabul qilgan mehmonxonalar va yirik savdo markazlari ham endi xizmat ko‘rsatishdan bosh tortmoqda.

    Muqobil kartalar

    Visa va Mastercard xalqaro to‘lov tizimlari cheklovlarsiz ishlaydi. Mahalliy UZCARD va HUMO kartalari yirik supermarketlardan tortib kichik do‘konlargacha qabul qilinadi. Norezidentlar uchun UZCARD-MIR va HUMO-MIR kobeyjing kartalari mavjud, biroq ularni rasmiylashtirish vaqt talab qiladi: mamlakatda 10-14 kun bo‘lish, xorijga chiqish pasporti va vaqtinchalik ro‘yxatdan o‘tish.

    Sayyohlarga tavsiyalar

    Favqulodda vaziyatlarda naqd pul ishlatish ishonchliroq. Rossiya rublini rasmiy ayirboshlash shoxobchalarida bir rubl uchun taxminan 160-165 so‘mdan ayirboshlash mumkin. Qozog‘iston, Qirg‘iziston yoki Armaniston banklarida ochilgan Visa va Mastercard kartalari ham barqaror ishlaydi. Ko‘plab sayyohlar O‘zbekiston banklarida hisob raqamlarini ochishni afzal ko‘rishadi – bu 3-4 kun davom etadi, ammo butun tashrif davomida muammoni hal qiladi.

    2. Kartaga pul olishning shoshilinch usullari

    Avosend – Markaziy Osiyo mamlakatlariga pul o‘tkazmalari uchun ixtisoslashgan xizmat. U murakkab xalqaro tarjima jarayonini oddiy uch bosqichli jarayonga aylantirdi:

    • Tezlik: aksariyat tarjimalar bir necha soniya, kamdan-kam hollarda ish vaqtida 2-4 soatgacha davom etadi
    • Moslashuvchanlik: qabul qiluvchi mablag‘larni AQSH dollarida yoki o‘zbek so‘mida Uzcard, HUMO, MIR yoki UnionPay kartalariga olishni tanlashi mumkin
    • Past komissiya: 2025-yil avgust oyining oxirigacha har qanday summa uchun komissiya 0 rublni tashkil etadi

    An’anaviy SWIFT-o‘tkazmalar yuqori komissiyalar (summaning 3-5%) va uzoq muddatli ishlov berish – 3 dan 7 bank kunigacha bo‘lgan muddat tufayli o‘z dolzarbligini yo‘qotmoqda. Zudlik bilan pul kerak bo‘lganda bunday tezlikka yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi.

    Bank ilovalari favqulodda vaziyatlarda haqiqiy najot bo‘ldi. Anorbank ilovada to‘g‘ridan-to‘g‘ri rasmiylashtirish orqali 100 million so‘mgacha mikroqarzlarni taklif etadi. Butun jarayon ko‘pi bilan 10 daqiqa davom etadi – arizani to‘ldirishdan boshlab pul kartangizga kelib tushgunga qadar.

    Foiz stavkalari kredit tarixi va summasiga qarab yillik 27 foizdan 43 foizgacha o‘zgarib turadi. Qaytarishning maksimal muddati 36 oyga yetadi. Asosiy talab – ijobiy kredit tarixi va tasdiqlangan rasmiy daromad.

    Click.uz xizmati kartalar va pul o‘tkazmalarini boshqarish imkonini beradi, biroq xavfsizlik choralariga qat’iy rioya qilishni talab etadi. Hech qachon SMS kodlarini uchinchi shaxslarga ulashmang, hatto ular o‘zlarini mijozlarga yordam xizmati xodimlari deb tanishtirsa ham. O‘zbekistonda har oyda bunday sxemalar orqali bank kartalari bilan bog‘liq 500 dan ortiq firibgarlik holatlari qayd etiladi.

    3. Ekspress kreditlar va mikroqarzlar

    Shoshilinch mikroqarzlar

    Anorbank noyob shart bilan 100 million so‘mgacha mablag‘ ajratadi – to‘langan foizlar o‘z vaqtida qaytarilganda 10% gacha keshbek beriladi. Rasmiylashtirish uchun rasmiy daromad va ijobiy kredit tarixi talab qilinadi. Bank arizalarni kun davomida 15 daqiqa ichida ko‘rib chiqadi.

    Universalbank o‘zini o‘zi band qilgan fuqarolar uchun maxsus «Mikrokredit – 300» mahsulotini ishlab chiqdi. Summa soddalashtirilgan rasmiylashtirish bilan 60 oygacha bo‘lgan muddatga 300 million so‘mga yetadi. daromad to‘g‘risidagi ma’lumotnomalar o‘rniga bank so‘nggi 6 oydagi hisobvaraqlar bo‘yicha aylanmalarni tahlil qiladi.

    Kredit skoringi

    Qarz oluvchining to‘lov qobiliyatini baholash tizimi 500 ballgacha bo‘lgan shkala bo‘yicha ishlaydi. Yakuniy ballga uchta asosiy omil ta’sir qiladi:

    • Avvalgi qarzlar bo‘yicha kechikishlarning yo‘qligi – bahoning 40%
    • Qarz yuki – aktiv kreditlarning daromadga nisbati 50% dan oshmasligi kerak
    • Kredit so‘rovlari chastotasi – har bir so‘rov umumiy ballni 5-10 ballga kamaytiradi

    350 balldan yuqori baholangan qarz oluvchilar 95 foiz holatda ma’qullanadi va pasaytirilgan foiz stavkalariga da’vo qiladi.

    Muqobil skoring

    Rasmiy daromadga ega bo‘lmagan shaxslar uchun banklar kengaytirilgan tahlildan foydalanadilar. So‘nggi 12 oydagi karta tranzaksiyalari hisobga olinadi – muntazam tushumlar norasmiy daromad hisoblanadi. Majburiy ijro byurosi ma’lumotlari (alimentlar, jarimalar) va kommunal to‘lovlar tarixi ham qarorga ta’sir qiladi. Hatto elektr yoki gaz uchun bir marta kechikish ham ma’qullanish ehtimolini 20 foizga kamaytirishi mumkin.

    Bilish muhim

    Favqulodda pul olish tafsilotlarga e’tibor berishni talab qiladi. Pul o‘tkazmasini tasdiqlashdan oldin komissiyalarni tekshiring. Kreditlarni muddatidan oldin to‘lash shartlarini aniqlashtiring. Hech qachon kartalarning pin-kodlari va CVV-kodlarini bermang – bank xodimlari bu ma’lumotlarni so‘ramaydi.

    Moliyaviy favqulodda vaziyat – bu stress, ammo tayyorgarlik va mavjud variantlarni bilish muammoni minimal yo‘qotishlar bilan hal qilishga yordam beradi. Aynan sizning sharoitingizga mos keladigan usulni tanlang va har doim operatsiyani tasdiqlashdan oldin shartlarni o‘qing.

    Yordamchi moliyaviy vositalar va xavfsiz pul operatsiyalari

    Keshbek xizmatlari sarflangan mablag‘larning bir qismini qaytarishning mashhur usuliga aylandi. O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasining Soliq.uz ilovasi chakana savdo do‘konlari va umumiy ovqatlanish shoxobchalaridagi xaridlarning 1 foizini qaytarish imkonini beradi. Mablag‘lar har bir kalendar oyining oxirida foydalanuvchi balansiga o‘tkaziladi, shundan so‘ng ularni bank kartasiga o‘tkazish yoki kelgusi to‘lovlar uchun ishlatish mumkin. Xizmatning cheklovlarini hisobga olish muhim: 10 kundan oshgan cheklarga keshbek hisoblanmaydi, cheklarning skanerlangan nusxalari qabul qilinmaydi, avtomobillar, chiptalar va kommunal xizmatlarni sotib olish dasturidan chiqarib tashlanadi.

    Moliyaviy vosita Foydalanish shartlari Cheklovlar va xususiyatlar
    Soliq.uz keshbek xizmati Xaridlardan 1% qaytariladi, oy oxirida hisoblanadi Avtomobillar, chiptalar, kommunal xizmatlarga tatbiq etilmaydi
    Kredit monitoringi My.gov.uz orqali yiliga 1 marta bepul tekshirish Arizalarni tasdiqlashga ta’sir qiladi, qarzlarni o‘z vaqtida to‘lashni talab qiladi
    Mahalliy bank kartalari 3-4 kun ichida rasmiylashtirish, $5 dan $50 gacha depozit Xorijga chiqish pasporti, registratsiya, JSHSHIR, mahalliy SIM karta talab qilinadi

    Muddatli qarz olishda kredit tarixi muhim rol o‘ynaydi. Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali my.gov.uz orqali har bir fuqaro kredit tarixini kalendar yili davomida bir marotaba bepul so‘rashi mumkin. Ushbu ma’lumotlar banklar va mikromoliya tashkilotlarida arizalarni ma’qullashga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Moliyaviy ekspertlar skoring balini yaxshilash uchun mavjud qarzlarni o‘z vaqtida to‘lashni va oylik daromadning 50 foizidan ortiq bo‘lgan ortiqcha kredit yukidan qochishni tavsiya qiladilar.

    Moliyaviy operatsiyalar xavfsizligi va firibgarlardan himoya

    Firibgarlardan himoyalanish doimiy hushyorlikni va asosiy xavfsizlik qoidalariga rioya qilishni talab qiladi. Hech qachon SMS xabarlardagi kodlar, bank kartalarining PIN kodlari yoki shaxsiy ma’lumotlarni uchinchi shaxslarga bermang, hatto ular o‘zlarini bank xodimlari deb tanishtirsa ham. Turli registrlardagi harflar, raqamlar va maxsus belgilarni o‘z ichiga olgan kamida 10 ta belgidan iborat murakkab parollardan foydalaning. Parollarni har 3-4 oyda muntazam ravishda o‘zgartirish moliyaviy hisob raqamlaringizga ruxsatsiz kirish xavfini sezilarli darajada kamaytiradi.

    Ikki bosqichli tekshiruvni ulash bank ilovalari va onlayn kabinetlaringizga qo‘shimcha himoya darajasini qo‘shadi. Ushbu tizim nafaqat parolni kiritishni, balki SMS yoki mobil ilova orqali tasdiqlashni ham talab qiladi. Karta bo‘yicha operatsiyalar haqida SMS-xabar berish xizmatlari shubhali harakatlarga darhol javob berish imkonini beradi. O‘zbekistonda har yili bank kartalari bilan bog‘liq 3000 dan ortiq firibgarlik holatlari qayd etiladi, shuning uchun profilaktika choralari zaruratga aylanmoqda.

    Bank kartalaridan xavfsiz foydalanish ular olingan paytdan boshlanadi. Konvert ochilgandan so‘ng darhol kartaning orqa tomoniga imzo cheking, bu begona shaxslarning undan foydalanishini qiyinlashtiradi. Kartani uchinchi shaxslarga bermang va jamoat joylarida nazoratsiz qoldirmang. Karta yo‘qolganda yoki o‘g‘irlanganda, uni kecha-yu kunduz ishlaydigan bankning call-markazi orqali darhol bloklang. O‘zbekistondagi aksariyat banklar ehtimoliy moliyaviy yo‘qotishlarning oldini olish uchun bloklash so‘rovlarini 3-7 daqiqa ichida ko‘rib chiqadi.

    Kelajak uchun profilaktika choralari va moliyaviy tayyorgarlik

    O‘zbekistonda norezidentlar uchun mahalliy bank kartasini rasmiylashtirish moliyaviy operatsiyalar bilan bog‘liq ko‘plab muammolarni hal qiladi. «Ravnaq Bank,» «Asia Alliance Bank,» «Kapital Bank» kabi yirik banklar xorijiy fuqarolar uchun maxsus dasturlarni taklif etmoqda. Rasmiylashtirish uchun amaldagi viza bilan xorijga chiqish pasporti, yashash joyi bo‘yicha vaqtinchalik ro‘yxatdan o‘tish, JSHSHIR (STIR analogi) va aloqa uchun mahalliy SIM-karta kerak bo‘ladi. O‘rtacha rasmiylashtirish muddati 3-4 ish kunini tashkil etadi, minimal depozit tanlangan tarif rejasiga qarab 5 dollardan 50 dollargacha o‘zgarib turadi.

    Moliyaviy resurslarni diversifikatsiya qilish favqulodda vaziyatlarda asosiy strategiyaga aylanmoqda. Tajribali foydalanuvchilar pulga kirishning bir nechta mustaqil manbalariga ega bo‘lishni tavsiya qiladilar: xavfsiz joyda naqd rubl, xorijiy Visa yoki Mastercard kartasi, shuningdek, Avosend kabi oldindan sozlangan pul o‘tkazmalari xizmati. Mablag‘larning bunday taqsimlanishi kanallardan biri vaqtincha mavjud bo‘lmaganda kutilmagan holatlarga tezda javob berish imkonini beradi.

    My.gov.uz rasmiy platformalari yoki KIAC kredit tarixi byurosi orqali kredit tarixini muntazam ravishda kuzatib borish yuqori ballni saqlab qolishga yordam beradi. Yillik bepul tekshiruv kredit qobiliyatingizga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan xatolar yoki ruxsatsiz so‘rovlarni o‘z vaqtida aniqlash imkonini beradi. Statistika shuni ko‘rsatadiki, 400 balldan yuqori baholangan qarz oluvchilar 97 foiz hollarda standart takliflardan 15-20 foiz past foiz stavkalarida muddatli kreditlar olish uchun ruxsat oladilar.

    O‘zbekistonda favqulodda vaziyatda kartaga pulni tezda olish uchun bir nechta usullarni birlashtirish maqbul: tasdiqlangan xizmatlar orqali onlayn o‘tkazmalar (Avosend), ishonchli banklardan mikroqarzlar (Anorbank) va naqd pul mablag‘laridan oqilona foydalanish. Muvaffaqiyatning asosiy shartlari mahalliy kartani rasmiylashtirish va kredit tarixini muntazam ravishda kuzatib borish shaklida oldindan tayyorgarlik ko‘rish, shuningdek, moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirishda xavfsizlik qoidalariga qat’iy rioya qilishdir. Zamonaviy yechimlar so‘rovlarni bir necha soniyadan 2-4 soatgacha tezlikda qayta ishlash, turli toifadagi foydalanuvchilar uchun qulaylik va himoya mexanizmlarining ishonchliligini ta’minlaydi.

     

    Batafsil
    O‘zbekistonda mikroqarzdan foydalangan holda tadbirkorlik faoliyatini boshlash imkoniyatlari
    02.12.2024
    8 daqiqa

    O‘zbekistonda mikroqarzdan foydalangan holda tadbirkorlik faoliyatini boshlash imkoniyatlari

    Biznes krediti olish o’z biznesingizni boshlash va tadbirkor bo’lish imkoniyatidir. O‘zbekistonda mikroqarzlar kichik biznesni moliyaviy qo‘llab-quvvatlashning muhim vositasiga aylandi. Keling, mamlakatda mikrokreditlash asosiy jihatlarini batafsil ko’rib chiqaylik.

    Mikroqarzlar turlari

    O‘zbekistonda mikroqarzning bir necha turlari mavjud bo‘lib, ularning har biri muayyan toifadagi qarz oluvchilarni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan:

    Вид микрозайма Описание Максимальная сумма (в сумах)
    Iste’mol kreditlari Fuqarolarning shaxsiy ehtiyojlari uchun 50 000 000
    Qishloq xo’jaligi kreditlari Fermerlar va agrobiznes uchun 300 000 000
    Tadbirkor ayollar uchun Ishbilarmon ayollar uchun maxsus shartlar 150 000 000
    Yoshlar uchun 30 yoshgacha bo’lgan tadbirkorlar uchun 100 000 000

    Biznes uchun kreditni qayerdan olish mumkin

    O‘zbekistonda mikroqarzlar turli moliya institutlari tomonidan taqdim etiladi:

    1. Banklar
    2. Mikromoliya tashkilotlari
    3. Kredit uyushmalari: Kichik mahalliy tashkilotlar, ko’pincha muayyan mintaqalar yoki tarmoqlarga xizmat qiladi.
    4. Davlat dasturlari, masalan, Qishloq xo‘jaligi vazirligi huzuridagi Fermer, dehqon xo‘jaliklari va tomorqa yer egalarini qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi.

    Qarz oluvchilarga qo’yiladigan talablar

    O‘zbekistonda mikroqarz oluvchilarga qo‘yiladigan asosiy talablar quyidagilardan iborat:

    • Ro‘yxatdan o‘tish: O‘zbekistonda doimiy ro`yxatdan o`tgan bo`lishi lozim.
    • Yosh: 22 yoshdan 65 yoshgacha (dasturga qarab farq qilishi mumkin).
    • Kredit tarixi: ijobiy yoki yo’qligi.
    • Garov yoki kafillik: Ko’pincha talab qilinadi, ayniqsa kattaroq miqdorlar uchun.

    Foiz stavkalari va shartlari

    2024-yil uchun O‘zbekistonda mikroqarzlar bo‘yicha foiz stavkalari kredit turi va kreditorga qarab o‘zgaradi:

    Тип микрозайма Процентная ставка (годовых) Срок
    Iste’molchi 26-44% 5 yilgacha
    Biznes mikrokredit 24-38% 5 yilgacha
    Qishloq xo’jaligi 14-20% 5 yilgacha
    Tadbirkor ayollar uchun 22-32% 5 yilgacha

    Kerakli hujjatlar

    O‘zbekistonda biznes uchun kredit olish uchun odatda quyidagi hujjatlar talab qilinadi:

    1. Pasport va doimiy ro`yhatdan o`tilgan joy.
    2. Korxonaning STIR.
    3. Ish joyidan oxirgi 6 oylik daromad to’g’risidagi ma’lumotnoma.
    4. Biznes-reja.
    5. Agar kerak bo’lsa, garov uchun hujjatlar.
    6. Tadbirkorlik subyektini davlat ro‘yxatidan o‘tkazilganligi to‘g‘risidagi guvohnoma.

    O‘zbekistonda mikroqarzlar tadbirkorlik faoliyatini boshlaganlar uchun qulay moliyalashtirish vositasidir. Barkamol yondashuv va puxta rejalashtirish bilan siz biznes uchun kredit osongina olishingiz mumkin va bu pul biznesni rivojlantirish uchun ajoyib boshlang’ich kapital bo’ladi.

    O’zbekistonda joriy biznes g’oyalar ro’yxati

    1. Onlayn savdo
      • Milliy suvenirlar va hunarmandchilik buyumlari onlayn-do’koni
      • Ijtimoiy tarmoqlar orqali o’zbek ziravorlari va quritilgan mevalarni sotish
      • Xitoydan tovarlarni tushirish va ularni bozorlarda sotish

      Boshlang‘ich sarmoya: 3 000 000 so‘mdan

    2. Xizmat ko’rsatish sohasi
      • Mobil avtomobil yuvish
      • Uylar va ofislar uchun tozalash xizmatlari
      • Maishiy texnika ta’mirlash xizmatlari

      Boshlang‘ich investitsiyalar: 15 000 000 so‘mdan

    3. Ovqatlanish shaxobchalari
      • Mobil qahvaxona
      • Uy sharoitida tayyorlangan taomlarini yetkazib berish
      • Milliy taomlar yetkazish mashinasi

      Boshlang‘ich investitsiyalar: 30 000 000 so‘mdan

    4. Hunarmandchilik
      • Keramika mahsulotlari ishlab chiqarish
      • Milliy cholg’u asboblarini ishlab chiqarish
      • An’anaviy kiyimlarni tikish va kashta tikish

      Boshlang‘ich investitsiyalar: 20 000 000 so‘mdan

    5. Qishloq xo’jaligi
      • Issiqxonada ko’katlar va ziravor o’tlarni yetishtirish
      • Bedanachilik
      • Organik chiqindilardan kompost ishlab chiqarish

      Boshlang‘ich investitsiyalar: 30 000 000 so‘mdan

    6. IT sohasi
      • Mahalliy bozor uchun mobil ilovalarni ishlab chiqish
      • O‘zbek tili va madaniyati bo‘yicha onlayn kurslar yaratish
      • Ijtimoiy tarmoqlarni reklama qilish xizmatlari

      Boshlang’ich investitsiyalar: investitsiyalarsiz mumkin.

    Ushbu biznes g‘oyalar O‘zbekiston bozorining o‘ziga xos xususiyatlarini inobatga oladi va kirish to‘sig‘i past bo‘lib, bu ularni mikroqarzdan foydalangan holda tadbirkorlik faoliyatini boshlash uchun qulay qiladi. Taʼkidlash joizki, Oʻzbekistonda onlayn-savdo va IT sohasida xizmatlarga talab ortib bormoqda, bu internetning kirib borishi (2021-yilda aholining 72,1 %) va smartfonlar bilan bogʻliq.

    Shuningdek, hunarmandchilik va qishloq xoʻjaligi kabi anʼanaviy tarmoqlar mamlakatning boy madaniy merosi va qishloq xoʻjaligi faoliyati uchun qulay iqlim sharoiti tufayli jozibadorligicha qolmoqda.

    Biznes g’oyasini tanlashda siz nafaqat boshlang’ich investitsiya hajmini, balki o’sish potentsialini, bozor raqobatini va o’zingizning qobiliyatingiz va qiziqishlaringizni ham hisobga olishingiz kerak. Masalan, IT sohasida dastlabki sarmoyalar minimal bo’lishi mumkin, ammo maxsus bilim va ko’nikmalar talab qilinadi.

    Boshqa tomondan, kichik hunarmandchilik biznesini boshlash ko’proq boshlang’ich sarmoyani talab qilishi mumkin, ammo kamroq raqobat va barqaror talabga ega.

    Biznes boshlash uchun bosqichma-bosqich reja

    Biznes-reja ishlab chiqish

    Biznes-rejani ishlab chiqish har qanday biznesni boshlashning asosiy bosqichidir. O‘zbekistonda mikroqarz biznesi uchun quyidagi jihatlarni hisobga olish muhim:

    • Qisqacha tavsif: Biznesingizning mohiyatini, uning maqsadlarini va noyob sotish taklifini (USP) aniq aytib bering. Misol uchun, agar siz mobil qahvaxona ochishni rejalashtirmoqchi bo’lsangiz, sizning USP «Toshkentdagi an’anaviy o’zbek qahvasi bilan g’ildirakli birinchi qahvaxona» bo’lishi mumkin.
    • Bozor tahlili: Raqobatchilaringiz, maqsadli auditoriyangiz va bozor tendentsiyalarini o’rganing. Misol uchun, agar siz o‘zbek suvenirlari onlayn-do‘konini ochayotgan bo‘lsangiz, bozor hajmini (yiliga taxminan 5-7 milliard so‘m), asosiy ishtirokchilar va potentsial mijozlarni (sayyohlar, chet elliklar, mahalliy aholi) tahlil qiling.
    • Moliyaviy reja: Dastlabki investitsiyalar, daromadlar va xarajatlar prognozi, zararsizlik nuqtasini hisoblang. O‘zbekistondagi mikrobiznes uchun o‘rtacha o‘zini oqlash muddati 12-18 oyni tashkil qiladi.

    Biznesni ro’yxatdan o’tkazish

    O‘zbekistonda so‘nggi yillarda tadbirkorlikni ro‘yxatdan o‘tkazish jarayoni sezilarli darajada soddalashtirildi. Bu yerda asosiy qadamlar:

    Этап Необходимые документы Срок Стоимость
    1. Huquqiy shartnoma tanlash — 1 kun Bepul
    2. Ta’sis hujjatlarini tayyorlash Ustav, ta’sis memorandumi 1-2 kun 200 000 so’mdan
    3. Davlat xizmatlari markazida ro‘yxatdan o‘tish Ariza, pasport, to’lov kvitansiyasi 30 daqiqa 300 000 so’mdan
    4. Muhrni qabul qilish Ro’yxatdan o’tganlik to’g’risidagi guvohnoma 1 kun 300 000 so’mdan
    5. Bank hisob raqamini ochish Ro’yxatdan o’tganlik to’g’risidagi guvohnoma, nizom 1 kun Bepul

    Yetkazib beruvchilar va hamkorlarni tanlash

    Ishonchli yetkazib beruvchilar va hamkorlarni tanlash biznes muvaffaqiyati uchun juda muhimdir. O’zbekistonda siz quyidagi variantlarni ko’rib chiqishingiz mumkin:

    • Mahalliy ishlab chiqaruvchilar: Masalan, milliy suvenirlar sohasidagi biznes uchun rishtonlik (kulolchilik) yoki Marg`ilon (mato) hunarmandlari bilan hamkorlikni yo‘lga qo‘yishingiz mumkin.
    • Ulgurji bozorlar: Toshkentdagi eng yirik “Abu Saxiy” ulgurji bozori raqobatbardosh narxlarda keng turdagi tovarlarni taklif etadi.
    • Onlayn platformalar: UzTrade, UZUM yoki Alibaba kabi platformalar Oʻzbekistonda ham, xorijda ham yetkazib beruvchilarni topish imkonini beradi.
    • Biznes birlashmalari: Masalan, O’zbekiston Savdo-sanoat palatasi ishonchli hamkorlar topishda yordam berishi mumkin.

    Marketing va reklama

    Oʻzbekistonda oʻz biznesingizni samarali targʻib qilish uchun onlayn va oflayn vositalar kombinatsiyasidan foydalanish tavsiya etiladi:

    Онлайн инструменты Офлайн инструменты
    • O‘zbekistonda eng mashhur)
    • Kontekstli reklama
    • SEO optimallashtirish
    • TG marketingi
    • Vizitkalar va varaqalar
    • Mahalliy yarmarka va ko’rgazmalarda ishtirok etish
    • Mahalliy gazetalarda reklama
    • Radio

    O‘zbekistonda mikrobiznes uchun marketing byudjeti odatda umumiy byudjetning 20-25 % tashkil qiladi. Masalan, 50 000 000 so‘m boshlang‘ich sarmoya bilan marketingga 15 000 000 so‘mga yaqin mablag‘ ajratilishi kerak.

    Ushbu bosqichma-bosqich rejaga amal qilib, O‘zbekiston bozorining o‘ziga xos xususiyatlarini inobatga olgan holda, siz biznes krediti olishingiz va o‘z biznesingizni yo‘lga qo‘yishingiz mumkin bo‘ladi.

    Tadbirkorlar uchun moliyaviy savodxonlik

    Byudjetni rejalashtirish

    Budjetni samarali rejalashtirish har qanday biznes muvaffaqiyatining asosiy omili, ayniqsa, O‘zbekistonda mikrokreditlardan foydalanayotgan tadbirkorlar uchun. Keling, asosiy tarkibiy qismlarni ko’rib chiqaylik:

    Daromad

    Daromadingizni rejalashtirishda mavsumiylikni hisobga olish va sotish hajmini real baholash muhimdir. Masalan, Toshkentdagi kichik kafe uchun o‘rtacha kunlik daromad taxminan 3 000 000 – 5 000 000 so‘mni tashkil qilishi mumkin. Biroq, yozda bu ko’rsatkich 20-30% ga oshishi mumkin.

    Xarajatlar

    O‘zbekistonda mikrobiznes uchun asosiy xarajatlar odatda quyidagilardan iborat:

    • Bino ijarasi: oyiga 5 000 000 – 8 000 000 so’m (joylashuviga qarab)
    • Ish haqi: har bir xodimga 3 500 000 – 5 500 000 so’m/oy
    • Kommunal to‘lovlar: oyiga 800 000 – 1 500 000 so‘m
    • Tovar/xom ashyo sotib olish: daromadning 30-40%
    • Marketing: daromadning 20-25%
    • Mikroqarz bo’yicha to’lovlar: kredit shartlariga bog’liq

    Daromad

    Foyda daromadlar va xarajatlar o’rtasidagi farq sifatida hisoblanadi. O‘zbekistondagi mikrobiznes uchun daromadning 15-25 % miqdorida sof foyda normal hisoblanadi. Masalan, oylik daromadi 30 000 000 so’m bo’lsa, sof foyda 4 500 000 – 7 500 000 so’m bo’lishi mumkin.

    Pul oqimini nazorat qilish

    Naqd pul oqimini nazorat qilish biznes likvidligini saqlash uchun juda muhimdir. Mana bir nechta asosiy strategiyalar:

    1. Kundalik buxgalteriya hisobi: barcha daromadlar va xarajatlarning batafsil hisobini yuriting. Excel yoki maxsus dasturlar kabi oddiy vositalardan foydalaning (masalan, 1C: Buxgalteriya).
    2. Bashoratlash: 3-6 oy davomida pul oqimi bashoratini oldindan tuzing. Bu mumkin bo’lgan pul bo’shliqlarini taxmin qilishga yordam beradi.
    3. Debitorlik qarzlarini boshqarish: mijozlar uchun to’lov shartlarini qisqartirishga harakat qiling. O‘zbekistonda 15-30 kungacha bo‘lgan to‘lov muddati normal hisoblanadi.
    4. Kreditorlik qarzlarini boshqarish: Yetkazib beruvchilar bilan 45-60 kun kabi uzoqroq to’lov shartlarini muhokama qiling.
    5. Zaxira fondi: 2-3 oylik biznes xarajatlariga teng zahirani saqlashga harakat qiling.

    O’zbekistonda soliqqa tortish

    O‘zbekistonda kichik biznes subyektlari uchun soddalashtirilgan soliqqa tortish tizimi joriy etilgan. Soliqlarning asosiy turlariga quyidagilar kiradi:

    1. Yagona soliq to’lovi (STP): Aksariyat kichik biznes uchun asosiy soliq. Daromad faoliyat turiga bog’liq:
      • Savdo: aylanmaning 4%
      • Ishlab chiqarish: aylanmaning 5%
      • Xizmatlar: aylanmaning 6%
    2. Qo‘shilgan qiymat solig‘i (QQS): yillik aylanmasi 1 milliard so‘mdan ortiq bo‘lgan korxonalar uchun 15 foiz. Kichik biznes odatda QQSdan ozod qilinadi.
    3. Ijtimoiy soliq: mikrofirmalar va kichik korxonalar uchun ish haqi fondining 12%.
    4. Mulk solig’i: ko’chmas mulkning o’rtacha yillik qoldiq qiymatining 2%.
    5. Yer solig’i: stavka yer uchastkasining joylashgan joyi va maqsadiga bog’liq.

    O‘zbekistonda tadbirkorlik subyektlarining ayrim turlari uchun soliq imtiyozlari mavjudligini alohida ta’kidlash lozim. Masalan, o’z ishlab chiqargan mahsulotni eksport qiluvchi korxonalar STP stavkasini 50% ga tushirishlari mumkin.

    Samarali soliq boshqaruvi uchun quyidagilar tavsiya etiladi:

    • Muntazam ravishda soliq mutaxassisi bilan maslahatlashing
    • Buxgalteriya hisobi va soliq hisobotlari uchun maxsus dasturlardan foydalaning
    • O‘zbekiston soliq qonunchiligidagi o‘zgarishlarni o‘z vaqtida nazorat qilish

    Moliyaviy rejalashtirish va boshqarish, shuningdek, O‘zbekiston soliq tizimini tushunish mikrokreditlardan foydalanayotgan tadbirkorlarga o‘z biznesini samarali rivojlantirish, moliyaviy risklarni minimallashtirish va banklar yoki mikromoliya tashkilotlaridan biznes krediti olish imkonini beradi.

    Batafsil
    2025-yilda O‘zbekistonda talabalar va yoshlar uchun kreditlar
    15.08.2025
    7 daqiqa

    2025-yilda O‘zbekistonda talabalar va yoshlar uchun kreditlar

    2025-yilda O‘zbekistonda ta’lim kreditlash tizimi yangi rivojlanish bosqichiga ko‘tarildi. Davlat 8,3 mingta loyiha orqali 292 mingta ish o‘rni yaratadigan yoshlar dasturlari uchun rekord darajadagi 35 milliard dollar ajratdi.

    1. Davlat dastaklari

    2025-yil O‘zbekistonda ta’limni moliyalashtirish uchun tub burilish yili bo‘ldi. Prezident Shavkat Mirziyoyev talabalarni qo‘llab-quvvatlashga yondashuvni tubdan o‘zgartirgan bir qator farmonlarni imzoladi:

    • →
      Dunyoning TOP 300 oliy o‘quv yurtlari talabalari uchun 20 000$ gacha imtiyozli kreditlar. O‘zbekiston tarixida birinchi marta banklar xalqaro ta’lim uchun bunday katta miqdorda mablag‘ bera boshladi.
    • →
      «El-yurt umidi» jamg‘armasi 2024-yilga nisbatan STEM (fan, texnologiya, muhandislik, matematika) yo‘nalishlari uchun kvotalarni 3 barobarga oshirdi.
    • →
      Beruniy nomidagi xalqaro maktab har yili 3000 nafar istiqbolli o‘quvchilarni, jumladan, kam ta’minlangan oilalarning 300 nafar farzandini tayyorlashni boshladi.

    Qiziqarli fakt

    2025-yilda O‘zbekiston talabalar soni bo‘yicha dunyoning eng yaxshi 500 ta oliy o‘quv yurtida Markaziy Osiyoda birinchi o‘rinni egalladi: 30 kishi eng yaxshi 10 ta, 500 kishi eng yaxshi 100 ta, 1500 kishi eng yaxshi 300 ta oliy o‘quv yurtida tahsil olmoqda.

    2. Ta’lim krediti

    2025-yilda ta’lim kreditlari tizimi turli toifadagi talabalar uchun moslashuvchan shart-sharoitlarni taklif etadi:

    2.1. Imtiyozli stavkalar

    Yiliga 0%

    Yetim bolalar va I-II guruh nogironlari uchun. Kreditning butun muddati davomida foizlardan to‘liq ozod qilish.

    14% yillik

    Talaba qizlar uchun – standart bozor stavkalaridan 4-6 foizga past.

    Markaziy bank asosiy stavkasi

    Qolgan toifadagi talabalar uchun. 2025-yil iyul oyida 17 foizni tashkil etadi.

    2.2. Kredit shartlari

    Kurs Moliyalashtirish Talablar
    1-kurs Shartnoma qiymatining 100% O‘zlashtirish shartlarisiz
    2-6 kurslar Narxning 80% gacha O‘rtacha ball ≥3

    Ta’lim kreditlarini qaytarish muddati 15 yilgacha, shu jumladan o‘qishni tugatgandan keyin 7 yilgacha uzaytirildi. Bu bitiruvchilarga ishga joylashish va moliyaviy ahvolini barqarorlashtirish uchun yetarli vaqt beradi.

    «2025-yilda biz ta’lim kreditlari tizimini butunlay qayta ko‘rib chiqdik. Endi har bir iqtidorli yosh, oilaning moliyaviy ahvolidan qat’i nazar, O‘zbekistonda yoki xorijda sifatli ta’lim olishi mumkin.»

    – O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining rasmiy bayonoti

    2.3. Kreditni qanday rasmiylashtirish mumkin

    2025-yilda ta’lim kreditini rasmiylashtirish jarayoni maksimal darajada soddalashtirildi:

      1. Talim-krediti.mf.uz yoki my.gov.uz:cite[3]

    portali orqali onlayn ariza berish

    1. Hujjatlarni tasdiqlash:
      • Pasport yoki ID karta
      • OTM bilan shartnoma
      • Daromadlar haqida ma’lumotnoma (ota-onalar/vasiylar uchun)
    2. Murojaat 3-5 ish kuni ichida ko‘rib chiqiladi
    3. To‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’lim muassasasi hisobiga pul o‘tkazish

    Bilish muhim

    2025-yildan boshlab ta’lim kreditlari faqat kunduzgi ta’lim shakli talabalariga beriladi. Ushbu o‘zgarish byudjet mablag‘laridan foydalanish samaradorligini oshirishga qaratilgan.

    3. Qo‘shimcha imkoniyatlar

    Ta’lim kreditlaridan tashqari, 2025-yilda O‘zbekiston talabalari boshqa qo‘llab-quvvatlash dasturlaridan foydalanishlari mumkin:

    • 1
      «Yoshlar biznesi» dasturi – o‘z biznesingizni rivojlantirish uchun 100 million so‘mgacha (~8 000$) 14% lik kreditlar
    • 2
      Xorijda amaliyot o‘tash – har yili 100 nafar yosh mutaxassis yetakchi xalqaro kompaniyalarga o‘qishga yuboriladi
    • 3
      Startap grantlari – «Eng yaxshi ijodiy g‘oya» tanlovi orqali talabalarning biznes g‘oyalarini amalga oshirish uchun 300 million so‘mgacha

    2025-yilda O‘zbekiston talabalarining 68 foizi ta’lim uchun kredit dasturlaridan foydalanadi. Davlat iste’dodli yoshlarni qo‘llab-quvvatlash uchun rekord darajadagi 1,2 trillion so‘m (≈100 million dollar) ajratdi.

    1. Ta’limni imtiyozli kreditlash davlat dasturi

    2024-yil may oyidan boshlab O‘zbekistonda Prezidentning PF-82-son Farmoniga muvofiq yangilangan ta’lim kreditlash tizimi joriy etildi. 2025-yildagi asosiy o‘zgarishlar:

    • 1
      Moliyalashtirish limiti oshirildi – birinchi kurs talabalari uchun shartnoma qiymatining 100% gacha va 2-6 kurs talabalari uchun 80% gacha
    • 2
      Imtiyozli toifalar kengaytirildi – endi nafaqat yetimlar, balki oyiga 2 million so‘mdan kam daromadga ega bo‘lgan oilalarning farzandlari uchun ham yillik 0% to‘lash imkoniyati mavjud
    • 3
      Tarmoq kvotalari joriy etildi – kreditlarning 45 foizi STEM-mutaxassisliklari (texnik va tabiiy fanlar) uchun zaxiralangan

    Ta’lim kredit statistikasi

    Oliy ta’lim vazirligining 2025-yil iyul oyi ma’lumotlariga ko‘ra:

    • 3,2 ming talaba chet elda o‘qish uchun kredit oldi
    • 14 500 ta ariza 0% chegirma bilan tasdiqlandi
    • Qarz oluvchilarning 78 foizi talabalar (imtiyozli stavka 14%)
    • O‘rtacha kredit miqdori – 28 mln so‘m (≈2300$)

    2. Yetakchi universitetlarda o‘qish uchun kredit dasturlari

    2025-yildan boshlab O‘zbekistonda dunyoning eng yaxshi oliy o‘quv yurtlarida ta’lim olishni moliyalashtirish bo‘yicha maxsus dastur amal qiladi:

    Jahonning eng yaxshi 300 ta universiteti uchun

    Chegarasi: yiliga 20 000$ gacha

    Kvota: yiliga 3000 ta joy

    Ustuvorlik: texnik mutaxassisliklar

    Kam ta’minlangan talabalar uchun

    Chegarasi: yiliga 25 000$ gacha

    Kvota: 300 ta maxsus joy

    Shartlar: ishga kirgandan keyin to‘liq qaytarish

    2.1. Tayyorgarlikning ustuvor yo‘nalishlari

    2025-yilda O‘zbekiston iqtisodiyoti uchun strategik ahamiyatga ega bo‘lgan mutaxassisliklarga alohida e’tibor qaratilmoqda:

    Yo‘nalish Kvota ulushi maks. summa Bonuslar
    Energiya va qayta tiklanadigan manbalar 25% 25 000$ stipendiyaga +10%
    Transport va logistika 20% $22,000 Kafolatlangan amaliyot
    Shaharsozlik va aqlli shahar 15% $20,000 Hukumatdan mentor

    «2025-yilda biz birinchi marta kam ta’minlangan oilalardan chiqqan talabalar uchun alohida kvotalar ajratdik. Endilikda 300 nafar iqtidorli yoshlar ota-onalarining moliyaviy ahvolidan qat’i nazar, dunyoning eng yaxshi oliy o‘quv yurtlarida tahsil olishlari mumkin bo‘ladi.»

    – Oliy ta’lim vaziri o‘rinbosari

    3. 2025-yilda ta’lim krediti olish

    Talaba kreditini rasmiylashtirish tartibi soddalashdi, biroq quyidagi tafsilotlarga e’tibor qaratish talab etiladi:

    3.1. Bosqichma-bosqich ko‘rsatma

    1

    Dasturni tanlash

    Kredit turini (mahalliy/xalqaro) aniqlang va mezonlarga mosligini tekshiring

    2

    Hujjatlarni tayyorlash

    Pasport, oliy ta’lim muassasasi bilan shartnoma, oilaviy daromad ma’lumotnomasi, akademik yutuqlar

    3

    Talabnoma yuborish

    Talim-krediti.mf.uz portali orqali yoki 12 ta vakolatli bank filiallarida

    4

    Mablag‘ olish

    Tasdiqlangandan keyin 10 ish kuni ichida to‘g‘ridan-to‘g‘ri universitetga o‘tkazish

    Rasmiylashtirishdan oldin bilish muhim

    • Arizani ko‘rib chiqish muddati – kredit turiga qarab 5 dan 15 ish kunigacha
    • Xalqaro dasturlar uchun oliy ta’lim muassasasiga qabul qilinganlik tasdig‘i talab etiladi
    • Imtiyozli toifalar maqomini tasdiqlovchi hujjatlarni taqdim etishi kerak
    • Muddatidan oldin to‘lash 1 yillik o‘qishdan keyin jarimalarsiz amalga oshiriladi

    Yoshlarni moliyaviy qo‘llab-quvvatlash: 2025-yilda O‘zbekiston talabalari va tadbirkorlari uchun kredit dasturlari

    2025-yilda O‘zbekistonda yoshlarni ta’lim va biznesga kreditlash tizimi yangi rivojlanish bosqichiga ko‘tarildi. Davlat iqtidorli talabalar va yosh tadbirkorlarni qo‘llab-quvvatlash uchun rekord darajadagi 1,2 trillion so‘m (≈100 million dollar) ajratdi.

    Yosh tadbirkorlar uchun biznes kreditlari: startaplar va innovatsiyalar

    O‘zbekiston yosh tadbirkorlari 2025-yilda startaplar va kichik biznesni qo‘llab-quvvatlash uchun ishlab chiqilgan maxsus kredit dasturlaridan foydalanishlari mumkin. Ushbu moliyaviy vositalar innovatsion g‘oyalarni muvaffaqiyatli tijorat loyihalariga aylantirishga yordam beradi.

    Dastur maks. summa Stavka Muddati Xususiyatlar
    «Kelajakka qadam» 100 mln so‘m (~$8,000) 14% 5 yil Har qanday biznes g‘oyalar uchun
    «Startap yoshlar» 50 mln so‘m (~$4,000) 10% 3 yil Faqat IT-loyihalar uchun

    «Kelajakka qadam» dasturi yosh tadbirkorlarga o‘z biznesini rivojlantirish uchun 100 million so‘mgacha mablag‘ olish imkonini beradi. Ushbu mablag‘lar asbob-uskunalar sotib olish, binolarni ijaraga olish yoki marketing faoliyati uchun ishlatilishi mumkin. Dasturning o‘ziga xos xususiyati dastlabki 6 oyda imtiyozli davr bo‘lib, bunda faqat kredit bo‘yicha foizlar to‘lanadi.
    IT-startaplar uchun yillik 10 foizlik pasaytirilgan foiz stavkasi bilan «Startap-yoshlar» maxsus dasturi ishlab chiqilgan. Ushbu tashabbus O‘zbekistonning raqamli iqtisodiyotini qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan bo‘lib, yosh dasturchilar, dizaynerlar va texnologiya sohasidagi boshqa mutaxassislarga o‘z loyihalarini amalga oshirishda yordam beradi.

    «2025 yilda yoshlar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatlashga alohida e’tibor qaratdik. Har bir iqtidorli yosh boshlang‘ich kapitaldan qat’i nazar, o‘z biznes g‘oyalarini amalga oshirish imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak.»

    – O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi vakili

    Kreditlarni rasmiylashtirish tartibi: raqamli yechimlar va hujjatlar

    2025-yilda yoshlar uchun ta’lim va biznes kreditlarini olish jarayoni maksimal darajada sodda va shaffof bo‘ldi. Jarayonning asosiy qismi rasmiy davlat portallari orqali onlayn tarzda o‘tkaziladi.

    Ta’lim krediti olish uchun ariza berish uchun talim-krediti.mf.uz maxsus portaliga tashrif buyurish yoki my.gov.uz yagona davlat xizmatlari portalidan foydalanish lozim. Ushbu platformalar so‘rovnomani to‘ldirish, hujjatlar skanerini yuklash va real vaqt rejimida ariza holatini kuzatish imkonini beradi.

    Qarz oluvchilarga qo‘yiladigan asosiy talablar O‘zbekiston fuqaroligi va kunduzgi ta’limni o‘z ichiga oladi. Ijtimoiy himoyaga muhtoj oilalardan bo‘lgan talabalar uchun soddalashtirilgan shartlar mavjud – ularga garov yoki kafillar talab qilinmaydi. Buning o‘rniga davlat bunday kreditlar bo‘yicha kafil bo‘ladi.

    Kredit rasmiylashtirish uchun zarur hujjatlar

    Ta’lim kreditlari uchun pasport yoki ID-karta, ta’lim muassasasi bilan tuzilgan shartnoma va oilaning daromadlari to‘g‘risidagi ma’lumotnoma talab qilinadi. Biznes kreditlari batafsilroq hujjatlar to‘plamini, jumladan biznes-reja, moliyaviy bashoratlar va kasbiy malakani tasdiqlovchi hujjatlarni talab qiladi.

    Arizani ko‘rib chiqish muddati kredit turi va tizimning yuklanganligiga qarab 3 kundan 10 ish kunigacha. Eng qizg‘in davrlarda (avgust-sentyabr) murojaatlarning ko‘pligi sababli ishlov berish vaqti 15 kungacha cho‘zilishi mumkin.

    Ariza ma’qullangach, mablag‘lar to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’lim muassasasi yoki biznes-loyiha hisob raqamiga o‘tkaziladi. Bu kredit mablag‘laridan maqsadsiz foydalanish imkoniyatini istisno qiladi va pullarning aynan ta’limga yoki tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishga sarflanishini kafolatlaydi.

    Batafsil
    O’zbekistonda qayerdan onlayn mikrokredit olish mumkin.
    30.07.2024
    3 daqiqa

    O’zbekistonda qayerdan onlayn mikrokredit olish mumkin.

    Kartaga onlayn mikrokredit – zamonaviy qarz oluvchilar orasida mashhur mahsulot. Borgan sari ko’proq iste’molchilar, qarindoshlari va do’stlarini moliyaviy muammolarga jalb qilmasdan, ish haqi kunidan oldin oz miqdorda qarz olishni afzal ko’rishmoqda. Mikrokredit 5-10 daqiqada istalgan MKO (mikrokredit tashkiloti) da berilishi mumkin. Naqd pul berish 24/7, bayram va dam olish kunlarisiz amalga oshiriladi.

    Nima uchun iste’molchilar O’zbekistonda onlayn mikrokreditlarni tanlaydi?

    Texnologiyaning rivojlanishi nafaqat gadjetlarga, balki kredit sektoriga ham ta’sir ko’rsatdi. Iste’molchi bu yerda va hoziroq to’g’ri mahsulotni olishni xohlaydi, xuddi shu talab mikrokreditlarga ham tegishli.

    • Ishni yezkor bitirish. Tig’iz ish jadvalida hujjatlarni yig’ish, bankka borish, navbatda o’tirish va qarorni kutib, bir necha kun noaniqlikda yashashga vaqt topish qiyin. Toshkentda qulay gadjet yordamida 5 daqiqada onlayn mikrokredit olishingiz mumkin. Tasdiqlangandan so’ng, pul darhol kartaga o’tkaziladi, siz xaridlarni amalga oshirishingiz mumkin.
    • Har bir kun uchun foiz. Eng qulay mikrokredit funksiyasi. Bank sizga 30 kundan kamroq muddatga kredit berishi dargumon. Agar 3-4 kunga pul kerak bo’lsa-chi? Mikrokredit – bu xizmat haqi, sug’urta yoki bank kartasini chiqarish uchun to’lovlarni ortiqcha to’lamasdan bir necha kunga kichik miqdorni olishning qulay usuli.
    • Minimal miqdorda hujjatlar. Kredit berish uchun bank to’lov qobiliyatini rasmiy tasdiqlashni talab qiladi – daromad sertifikati yoki hisobvaraqdan ko’chirma. Ba’zi banklar garov yoki kafil so’rashi mumkin. Fuqaro pasporti va JShShIR (PINFL) asosida mikrokreditni tezda onlayn tarzda olishingiz mumkin.
    • Maxfiylik. Ko’pgina qarz oluvchilar do’stlari va tanishlaridan qarz olish faktini yashirishadi. Onlayn ro’yxatdan o’tish bu nozik muammoni hal qiladi.

    Himoyalanmagan toifalarni qo’llab-quvvatlash. Daromadni tasdiqlovchi rasmiy hujjatga ega bo’lgan mijozlar bank kreditiga ishonishlari mumkin. Ammo barqaror daromadga ega bo’lgan, lekin uni rasmiy ravishda qayd etib bo’lmaydigan yoki etarli bo’lmagan qarz oluvchilar haqida nima deyish mumkin? O‘zbekistonda onlayn mikrokreditdan talabalar, nafaqaxo‘rlar, yosh oilalar, kredit tarixi buzilgan va qarzi to‘lanmagan kishilar foydalanishi mumkin.

    MCOda qarzini o’z vaqtida to’lagan doimiy mijozlar pasaytirilgan foiz stavkasi va boshqa bonuslarga ishonishlari mumkin.

    Agar Toshkentda onlayn-mikroqarz to’lash uchun hech narsa bo’lmasa nima qilish kerak?

    Turli vaziyat yuz berishi mumkin, hatto eng vijdonli qarz oluvchi ham fors-major holatlariga duch kelishi: u kasalxonaga tushishi, pul o’g’irlangan, ish haqi o’z vaqtida to’lanmagan. Kreditni to’lash muddati yaqinlashmoqda, ammo mablag’ yo’q. Nima qilishim kerak?

    Hech qanday holatda MKO-ni aldamang. Ba’zi qarz oluvchilar muloqotni to’xtatib, aldash va boshqa hiyla-nayranglarga murojaat qilishadi. Bunday qilmaslik kerak. Darhol mikrokredit kompaniyasiga murojaat qiling va vaziyatni tushuntiring. Ularning ko’pchiligi onlayn kartaga mikrokredit beradi va uzaytirish xizmatini taklif qiladi. Qarz oluvchi foydalanilgan foizlarni to’laydi va kreditni to’lash imkoniyati yana 15-30 kunga uzaytiriladi. Bu usul sizning obro’ingizni saqlab qolish va qarz beruvchi bilan munosabatlarni buzmaslik imkonini beradi. Ba’zi MKO to’lovlarni kechiktirishni yoki qayta moliyalashni taklif qiladi!

    O‘zbekistonda mikrokreditni onlayn to‘lamaslik variant emas. To’lanmagan qarz foizlar, jarimalar, penyalar hisoblanadi va natijada katta miqdorda to’lanishi kerak bo’ladi. Bundan tashqari, siz kredit tarixingizni va MKO bilan munosabatlaringizni buzasiz.

    Noxush vaziyatga tushib qolmaslik uchun kuchingizni oldindan hisoblab chiqing. To’lov sizning umumiy oylik daromadingizning 30% dan oshmasligi muhimdir.

    Batafsil
    O‘zbekistonda ishsizlar uchun mikroqarzlar
    15.08.2025
    8 daqiqa

    O‘zbekistonda ishsizlar uchun mikroqarzlar

    2025-yilda ishsiz O‘zbekiston fuqarolari rasmiy bandligi bo‘lmasa-da, bir necha usulda mikroqarz olishlari mumkin. Banklar va mikromoliya tashkilotlari to‘lov qobiliyatini tasdiqlashning muqobil usullarini hisobga olgan holda maxsus dasturlar ishlab chiqdilar.

    1. Ishsizlarga mikrokredit olish uchun qonuniy asoslar

    O‘zbekistonning zamonaviy kredit qonunchiligi rasmiy bandlik bo‘lmagan taqdirda ham qarz olish imkonini beradi. 2023-2025-yillardagi asosiy o‘zgarishlar ushbu toifadagi qarz oluvchilar uchun imkoniyatlarni sezilarli darajada kengaytirdi:

    • Muqobil skoring – banklar oxirgi 12 oydagi xarajatlar va to‘lovlarni (kommunal xizmatlar, mobil aloqa, bank o‘tkazmalari) tahlil qiladi. Barqaror to‘lov tarixi bilan tasdiqlash imkoniyati 40-60% ga oshadi.
    • O‘zini o‘zi band qilgan shaxs maqomi – yakka tartibdagi tadbirkor yoki o‘zini o‘zi band qilgan shaxs sifatida ro‘yxatdan o‘tish yillik 24% dan yuqori foiz stavkalari bilan maxsus kredit dasturlarida ishtirok etish huquqini avtomatik ravishda beradi.
    • Moslashuvchan baholash shartlari – 2024-yildan boshlab banklar qarz oluvchining mol-mulki, ma’lumoti va hatto boshqa moliya muassasalaridagi kredit tarixini ham hisobga olishi mumkin.

    2. Mikroqarz olishning asosiy usullari

    Mulk garovi ostida

    Ishsizlar uchun eng ishonchli variant – garov kreditlari. 2025-yilda banklar qabul qiladi:

    • Ko‘chmas mulk (kvartiralar, uylar, yer uchastkalari) – baholash qiymatining 70% gacha qismi
    • Avtomobillar (10 yildan oshmagan) – bozor narxining 50% gacha
    • Zargarlik buyumlari (probir tamg‘asi bilan) – narxining 90% gacha

    Garovli mikroqarzlar bo‘yicha o‘rtacha stavkalar yillik 22-28 foizni tashkil etadi, muddati – 3 oydan 5 yilgacha.

    O‘zini o‘zi band qilganlar uchun

    O‘zini o‘zi band qilganlar soliq organlarida ro‘yxatdan o‘tganidan keyin maxsus dasturlardan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘ladi:

    • «Boshlang‘ich kapital» – yillik 25% bilan 30 mln so‘mgacha
    • «Biznesni rivojlantirish» – 3 yilga 50 mln so‘mgacha
    • Soddalashtirilgan sxema bo‘yicha tezkor kreditlar – 1 ish kunida yechim

    Daromadni tasdiqlash uchun ko‘chirma yoki oxirgi 3 oylik chek kifoya.

    Muqobil skoring orqali

    Faol moliyaviy tarixga ega ishsizlar quyidagilarni olishi mumkin:

    • Svet, gaz va suv uchun to‘lovlar tahlili asosida 10 mln so‘mgacha mikroqarzlar
    • Mobil banking ma’lumotlariga ko‘ra 5 million so‘mgacha bo‘lgan kredit kartalar
    • Ijobiy kredit tarixi mavjud bo‘lganda MFOga ekspress-qarzlar

    Bu holatda foiz stavkalari yuqori – yillik 36 foizdan 49 foizgacha.

    Onlayn mikroqarzlar

    Daromadni tasdiqlamasdan pul olishning eng tezkor usuli:

    • Mobil ilovalar (SQB, Hamkorbank) orqali tezkor qarzlar – 30 kunga 3 million so‘mgacha
    • Elektron hamyonlardagi kredit liniyalari (Payme, Click) – 5 million so‘mgacha limit
    • Biometrik ma’lumotlar bo‘yicha ekspress kreditlar – 15 daqiqada rasmiylashtirish

    Onlayn qarzlarning o‘rtacha stavkasi kuniga 1,5-2%, maksimal muddati – 60 kun.

    Muhim: 2025-yilda O‘zbekiston Markaziy banki mikroqarzlar bo‘yicha eng yuqori foiz stavkasini yillik 49 foiz darajasida belgiladi. Yuqori stavkali barcha takliflar noqonuniy hisoblanadi.

    3. 2025-yilda ishsizlar uchun Top 5 bank

    «Turon bank» ATB

    Bank Dastur Shartlar
    Mikrokreditbank «Ommabop 2» 10 mln so‘mgacha, 27% garovsiz
    Xalq banki «Onlayn mikro» Pasport bo‘yicha 32%, 5 mln so‘mgacha
    Agrobank «Mahalla loyihasi» Kafolat ostida 50 mln so‘mgacha, 25%
    «Mikroqarz» 3 mln so‘mgacha, kuniga 1,8% kafolat bilan, onlayn
    Ipak yo‘li banki «Qulay mikroqarz» 10 mln so‘mgacha, 32%, ikki hujjat bo‘yicha 12 oygacha

    2025-yilda mikroqarz tanlashda ishsizlar shartnoma shartlarini, ayniqsa yashirin komissiyalar va kechiktirilgan to‘lovlar uchun jarimalarni diqqat bilan o‘rganib chiqishlari lozim. Eng maqbul variant – to‘lov qobiliyatingizni sinab ko‘rish uchun qisqa muddatga kichik mablag‘lardan (2-3 million so‘m) boshlashdir.

    O‘zbekistonda ishsizlar uchun mikroqarzlar: olish shartlari va 2025-yilning eng yaxshi takliflari

    2025-yilda O‘zbekistonning ishsiz fuqarolari rasmiy bandligi yo‘qligiga qaramay, mikroqarz olishning bir nechta variantlariga ega. Bank muassasalari moslashuvchan kreditlash shartlari va to‘lov qobiliyatini tasdiqlashning muqobil usullari bilan maxsus dasturlarni taklif etadi.

    Joriy kredit shartlari va mikroqarzlar bo‘yicha bank takliflari

    O‘zbekiston moliya muassasalari 2025-yilda ishsizlar uchun mahsulotlar qatorini sezilarli darajada kengaytirdi. Mikroqarzning asosiy parametrlari:

    • Kreditlash summalari – 2 mln so‘mdan (tezkor onlayn kreditlar) 100 mln so‘mgacha (ko‘chmas mulk garovi ostida). Ta’minotsiz mikroqarzning o‘rtacha miqdori 5-15 million so‘mni tashkil etadi.
    • Qaytarish muddatlari – 3 oydan (tezkor kreditlar) 5 yilgacha (ishsizlar uchun ipoteka dasturlari). Mashhur variant – 12-24 oylik qarzlar.
    • Foiz stavkalari yillik 22 foizdan (garov evaziga) 49 foizgacha (bir zumda onlayn kreditlar) o‘zgaradi. Bozor bo‘yicha o‘rtacha ko‘rsatkich garovsiz mahsulotlar uchun 30-35% ni tashkil etadi.

    Turonbank: mol-mulkni garovga olgan holda qarzlar

    Bozor yetakchilaridan biri ishsizlarga qulay shartlarni taklif qiladi:

    • Yillik 29% dan yuqori stavka
    • Avtomobil garovi ostida 50 million so‘mgacha bo‘lgan summa
    • Ko‘chmas mulk qiymatining 70% gacha olish imkoniyati

    Ariza 1-3 ish kunida tasdiqlanadi, minimal kredit muddati – 6 oy.

    Mikrokreditbank: ishsizlar uchun maxsus dasturlar

    Rasmiy ish joyi bo‘lmagan fuqarolar uchun noyob takliflar:

    • 27-28% ta’minotsiz foiz stavkasi
    • Kafil mavjud bo‘lganda 20 million so‘mgacha cheklov
    • Birinchi to‘lovni kechiktirish bilan moslashuvchan to‘lov jadvali

    Rasmiylashtirish uchun faqat pasport va shaxsni tasdiqlovchi har qanday hujjat talab qilinadi.

    Xalq banki: ma’lumotnomalarsiz onlayn kreditlash

    Mikroqarz olishning eng qulay usuli:

    • 25 foizdan (uzoq muddatli) 32 foizgacha (tezkor kreditlar)
    • Bo‘limga tashrif buyurmasdan maksimal summa – 15 million so‘m
    • Mobil ilova orqali 15 daqiqada yechim

    Majburiy shart – bank tizimida ro‘yxatdan o‘tish va biometrik ma’lumotlar orqali tasdiqlash.

    Qarz oluvchilarga qo‘yiladigan talablar va mikrokreditlarni tasdiqlash shartlari

    Soddalashtirilgan kreditlash sxemalariga qaramay, O‘zbekiston banklari barcha toifadagi qarz oluvchilar uchun asosiy mezonlarni belgilaydi:

    • Fuqarolik va yosh – faqat 18 yoshdan 60 yoshgacha bo‘lgan O‘zbekiston fuqarolari (ba’zi banklarda yuqori chegara 65 yoshgacha ko‘tarilgan). Chet elliklar va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarga mikroqarzlar berilmaydi.
    • Moliyaviy tarix – muqobil skoring uchun kamida 12 oylik faol to‘lovlar (kommunal xizmatlar, mobil aloqa, bank o‘tkazmalari) talab qilinadi. Salbiy kredit tarixi mavjud bo‘lsa, ma’qullanish ehtimoli 40-60 foizga kamayadi.
    • Texnik talablar – onlayn kreditlar faqat banklarning mobil ilovalarida ro‘yxatdan o‘tgan mijozlarga taqdim etiladi. SMS yoki biometrik tizim orqali tasdiqlash majburiydir.

    Foydali maslahat: Mikroqarz olish uchun ariza topshirishdan oldin O‘zbekiston Markaziy banki orqali kredit tarixingizni tekshiring. Hisobotdagi xatolarni tuzatish ma’qullash ehtimolini 25-30% ga oshirishi mumkin.

    Qo‘shimcha imkoniyatlar va maxsus dasturlar

    2025-yilda ishsizlar bir nechta maxsus takliflardan foydalanishi mumkin:

    • Ijtimoiy kreditlar – yillik 22 foizlik qat’iy stavkada davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash dasturlari. Maksimal summa – 2 yilga 10 million so‘m.
    • Mavsumiy aksiyalar – ko‘plab banklar yilning ma’lum davrlarida (odatda yanvar-fevral va sentyabr-oktyabr oylarida) stavkalarni 3-5% ga pasaytiradi.
    • Kredit ta’tillari – murakkab moliyaviy holat tasdiqlanganda to‘lovlarni 1-3 oyga kechiktirish imkoniyati.

    2025-yilda mikroqarz tanlashda turli banklarning shartlarini sinchkovlik bilan taqqoslash, yashirin komissiyalar va muddatidan oldin to‘lash uchun jarimalarga alohida e’tibor qaratish lozim. Eng maqbul strategiya – o‘z to‘lov qobiliyatingizni jiddiy xavf-xatarsiz sinab ko‘rish uchun qisqa muddatga kichik miqdorlardan (3-5 million so‘m) boshlashdir.

    2025-yilda ishsizlar uchun mikroqarzlar: rasmiy daromadsiz pulni qayerdan olish mumkin

    Joriy yilda O‘zbekistonda ishsizlar banklar va mikromoliya tashkilotlari orqali 2 mln so‘mdan 100 mln so‘mgacha mikroqarz olishlari mumkin. Yangi kreditlash qoidalari to‘lov qobiliyatini tasdiqlashning muqobil usullaridan foydalangan holda daromadlar to‘g‘risidagi ma’lumotnomasiz qarzlarni rasmiylashtirish imkonini beradi.

    Ishsizlar uchun mikrokreditlarning asosiy xatarlari va cheklovlari

    Rasmiy ishga joylashmasdan mikroqarz olishda qarz oluvchilar bir nechta muhim xavflarga duch kelishadi. Bunday mahsulotlar bo‘yicha foiz stavkalari garov ta’minoti mavjud bo‘lmaganda yillik 49% ga yetadi, bu esa ishlaydigan fuqarolar uchun standart bank takliflaridan 1,5-2 baravar yuqori.

    Garovli kreditlarni rasmiylashtirishda mol-mulkni yo‘qotishning haqiqiy xavfi mavjud – banklar to‘lovlar kechiktirilganidan 90 kun o‘tgach, garovni amalga oshirish tartibini boshlashga haqli. Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, ishsiz qarz oluvchilarning taxminan 15 foizi birinchi yarim yillikda to‘lov muammolariga duch kelmoqda.

    Ushbu toifadagi qarz oluvchilar uchun mikroqarzlarning maksimal miqdori odatda kafillar mavjud bo‘lgan taqdirda ham 50 mln so‘m bilan cheklanadi. 30% hollarda banklar qo‘shimcha ravishda kredit sug‘urtasini talab qiladi, bu esa kreditning umumiy qiymatini 5-7% ga oshiradi.

    Ishsiz fuqarolarni kreditlashning muqobil variantlari

    Rasmiy ishga ega bo‘lmagan, ammo moliyalashtirishga muhtoj bo‘lganlar uchun muqobil yechimlar mavjud. O‘zini o‘zi band qilgan shaxs sifatida ro‘yxatdan o‘tish yillik 24 foizdan boshlab pasaytirilgan stavkalar bilan maxsus kredit dasturlariga kirish imkonini beradi. «Mikrokreditbank» bandlik markazlarida ro‘yxatdan o‘tgan fuqarolar uchun 22% lik ijtimoiy kreditlarni taklif etadi.

    Mikro moliya

    Kredit turi maks. summa Stavka Muddati Xususiyatlar
    Garovli mikroqarz 100 mln so‘m 22-29% 5 yoshgacha Mulkni baholash talab etiladi
    O‘zini o‘zi band qilganlar uchun kredit 30 mln so‘m 24-27% 3 yoshgacha Soliq idorasida registratsiya
    Ijtimoiy kredit 10 mln so‘m 22% 2 yoshgacha Faqat ro‘yxatdan o‘tgan ishsizlar uchun
    MFOga ekspress-kredit 5 mln so‘m Kuniga 1,5% 30 kungacha 15 daqiqada yechim

    2025-yilda ishsizlarni kreditlashdagi yangiliklar

    Yil boshidan buyon barcha onlayn kreditlar faqat biometrik identifikatsiya bilan rasmiylashtirilmoqda. Yangi tizim shaxsni tasdiqlash vaqtini 5 daqiqagacha qisqartirish imkonini beradi, biroq yagona biometrik ma’lumotlar bazasida oldindan ro‘yxatdan o‘tishni talab qiladi.

    Banklar garov mahsulotlari qatorini sezilarli darajada kengaytirdilar – endi ular nafaqat ko‘chmas mulk va avtomobillarni, balki qishloq xo‘jaligi texnikasi, asbob-uskunalar va ba’zi hollarda hatto kelajakdagi hosilni ham garovga oladilar. Bunday dasturlar uchun limitlar 2024-yilga nisbatan 25% ga oshdi.

    SQB Mobile, Hamkor Mobile va Uzumbank mobil ilovalari 15 million so‘mgacha mikroqarzlarni to‘liq masofaviy rasmiylashtirishni taklif etadi. Tezkor baholash texnologiyasi 20 dan ortiq parametrlarni, jumladan internet-bankingdagi faollik va kommunal to‘lovlar tarixini tahlil qiladi.

    Ekspert fikri: Markaziy bank mutaxassislari ishsizlarga kichik miqdorlardan (3-7 million so‘m) boshlashni va jarimalarsiz muddatidan oldin qaytarish imkoniyati bilan kreditlarni tanlashni tavsiya etadi. Bu ortiqcha to‘lovni minimallashtirish va to‘lov qobiliyatini tekshirish imkonini beradi.

    Mikroqarz tanlashda shartnoma shartlarini, ayniqsa kechiktirilgan jarimalar va yashirin komissiyalar haqidagi bandlarni diqqat bilan o‘rganib chiqish lozim. 2025-yilda barcha banklar shartnomaning dastlabki bo‘limlarida kreditning to‘liq qiymatini ko‘rsatishlari shart – bu ko‘rsatkich ortiqcha to‘lovni real baholashga yordam beradi.

    Bank mahsulotlariga muqobil kredit kooperativlari va o‘zaro yordam dasturlari bo‘lishi mumkin, bu yerda stavkalar odatda yillik 15-18% dan oshmaydi. Biroq, bunday variantlar kirish to‘lovlarini talab qiladi va ko‘pincha mablag‘lardan foydalanish muddatlari bo‘yicha cheklovlarga ega.

    Batafsil
    Doim qarz oluvchi bo‘lib qolmaslik uchun mikroqarzni qanday olish bo‘yicha beshta maslahat.
    30.07.2024
    2 daqiqa

    Doim qarz oluvchi bo‘lib qolmaslik uchun mikroqarzni qanday olish bo‘yicha beshta maslahat.

    Qarz oluvchilarning soni ortib borayotganligi, mikroqarzlar aholi o‘rtasida ommalashganligidan dalolat bermoqda. Mikroqarz masalasiga qanday qilib to‘g‘ri yondoshishni ushbu maqolada tushuntirib beramiz.

    1. Sizning istagingiz bilan imkoniyatlaringiz bir-biriga mos keladimi?

    Bu nafaqat mikroqarzlarga, balki umuman olganda har-qanday kreditga ham tegishlidir.  Jo‘ngina formulani inobatga olish kerak, sizning hamma kredit va qarzlaringiz bo‘yicha barcha muntazam ravishdagi to‘lovlaringiz muntazam ravishdagi daromadlaringizdan yuqori bo‘lmasligi kerak.

    2.Qarzni maqsadini to‘g‘ri tushunish.

    Mikroqarzning xususiyati uni bank kreditidan farqlanishi hisoblanadi. Shartnomaga ko‘ra mikroqarzdni muddati va miqdori kichikroq, garov talab qilinmaydi, uni rasmiylashtirish oson, kredit tarixi talab qilinmaydi yoki u unchalik muhim emas. Va eng asosiysi, mikroqarz “tezkor yordam” vositasi hisoblanadi. Ya’ni bu qarz oluvchining shoshilinch masalalarini hal qilish uchun “tezkor” pullardir.

    3.MKT tanloviga sinchkovlik bilan yondoshish.

    Tashkilot Markaziy bankning MKTlar reestrida borligini ko‘rib chiqish kerak. Bu uni noqonuniy kreditor emasligiga ishonch hosil qilish uchun zarur hisoblanadi.

    MKTlar reestrini Markaziy bank saytiga havolada ko‘rish mumkin _____.

    4.Mikroqarz shartnomasini diqqat bilan o‘qib chiqish.

    Mikroqarz olishdan avval yaxshilab hujjat bilan tanishish va mablag‘larni olish va qarzni so‘ndirish muddatlari bo‘yicha shartlarni o‘rganib chiqish kerak. Shartnoma MKT to‘g‘risida barcha zarur bo‘lgan ma’lumotlarni va to‘lovlarni to‘liq summasi to‘g‘risidagi axborotni o‘z ichiga olishi shart. Shartnomada ortiqcha to‘lovning eng ko‘p miqdori ko‘rsatilishi shart.

    Mikroqarzlar bo‘yicha sug‘urta – qo‘shimcha modda.    Agar, u shartnomaga kiritilgan bo‘lsa, qarz oluvchi qo‘shimcha tarzda qarz summasidan kichik miqdordagi foizni to‘lashi kerak. Agar qarz oluvchi qiyin vaziyatga tushib qolsa va qarzni sog‘lig‘iga ko‘ra to‘la olmasa, sug‘urta unga qiyin vaziyatlarda yordam beradi.

    MKT mikroqarzlarni chet el valyutasida berishga, bir tomonlama tartibda qarz bo‘yicha muddat va stavkalarni o‘zgartirishga, agar qarzni muddatidan oldin so‘ndirishni istayotgan mijozga jarima qo‘llash bo‘yicha huquqlarga ega emasligini bilishga Qarz oluvchi majbur.

    5.Qarzni to‘la olmasangiz, MKTGa qo‘ng‘iroq qilishingiz shart. 

    Agar qarz oluvchi qarz bo‘yicha qarzdorlikni muddatida so‘ndirish layoqatiga (qiyin hayotiy vaziyat, oylik maosh kechiktirilishi) ega bo‘lmasa, unda unga kechiktirilgan kunlarga qo‘shimcha % hisoblash boshlashini kutib o‘tirish joiz emas. Kreditorni muammolar to‘g‘risida darxol xabardor qilish va bo‘lib-bo‘lib to‘lash yoki restrukturizasiya qilish bo‘yicha kelishuvga erishish ma’qulroqdir.

    Batafsil

    Ariza yuboring

    Ism
    Telefon +998
    Kredit miqdori
    Garov
    Shahar

    Raxmat!

    Sizning arizangiz yuborildi

    Biz cookie-fayllardan foydalanamiz. Sayt ishini yaxshilash va sizga ko‘proq imkoniyatlar taqdim etish uchun. Saytdan foydalanishda davom etish orqali cookie-fayllardan foydalanish shartlariga rozilik bildirasiz.